Η Συντηρήτρια Αρχαιοτήτων Δέσποινα Πετρίδη απαντάει σε ερωτήσεις του eduguide και μας δίνει μια εικόνα για το επάγγελμά της.

1. Τι σημαίνει να ασκεί κανείς αυτό το -όχι τόσο διαδεδομένο- επάγγελμα; Τι κάνει ως μέρος της καθημερινής του πρακτικής;

Ο συντηρητής αρχαιοτήτων είναι ένας επαγγελματίας που ασχολείται με τη συντήρηση και αποκατάσταση αρχαίων αντικειμένων, αρχαίων και νεότερων μνημείων. Η δουλειά του είναι καθοριστικής σημασίας για την ανάδειξη και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. 

Στην πράξη, ένας επαγγελματίας συντηρητής αν ασχολείται με αρχαία αντικείμενα μπορεί να δουλεύει στο πεδίο (ανασκαφή) και στο εργαστήριο, αν πάλι ασχολείται με αρχαία και νεότερα μνημεία θα δουλεύει κυρίως στο πεδίο. 

Τα βήματα που ακολουθεί συνήθως στην καθημερινή του πρακτική είναι τα εξής:

• Αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης: Ο συντηρητής αρχικά πραγματοποιεί λεπτομερείς αξιολογήσεις των αντικειμένων ή των μνημείων για να κατανοήσει την κατάστασή τους. Αυτό περιλαμβάνει την ανίχνευση φθορών, τη διάγνωση αιτίων καταστροφής και τον προσδιορισμό των αναγκών συντήρησης. Όταν μιλάμε για μνημεία υπάρχει μια μελέτη που έχει προηγηθεί πριν αρχίσουμε να δουλεύουμε πάνω στο μνημείο. Η μελέτη αυτή μας προσδιορίζει το πλάνο συντήρησης-αποκατάστασης και τα χρονοδιαγράμματα που πρέπει να ακολουθηθούν. Για τη μελέτη αλλά και για τη συντήρηση και αποκατάσταση του μνημείου συνεργαζόμαστε και με άλλες ειδικότητες όπως αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες, χημικούς μηχανικούς, έμπειρους αναστηλωτές κ.ά.
• Συντήρηση: Η συντήρηση περιλαμβάνει την εφαρμογή τεχνικών που προστατεύουν τα αντικείμενα και τα μνημεία από περαιτέρω φθορά. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει καθαρισμούς, σταθεροποίηση υλικών ή εφαρμογή προστατευτικών ουσιών. 
• Αποκατάσταση: Όταν τα αντικείμενα και τα μνημεία έχουν υποστεί σοβαρές φθορές, ο συντηρητής μπορεί να ασχοληθεί με την αποκατάστασή τους. Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει την επαναφορά του αντικειμένου ή του μνημείου κοντά στην αρχική του μορφή, χρησιμοποιώντας κατάλληλες μεθόδους και υλικά.
• Τεκμηρίωση: Η καταγραφή των διαδικασιών συντήρησης και αποκατάστασης είναι σημαντική. Ο συντηρητής τηρεί αρχεία για την κατάσταση κάθε αντικειμένου, τις επεμβάσεις που έγιναν και τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν. Τα αρχεία αυτά ονομάζονται δελτία συντήρησης και περιλαμβάνουν εκτός από τα παραπάνω φωτογραφική και σχεδιαστική αποτύπωση. 

2. Τι είναι αυτό που δεν ξέρει ο πολύς κόσμος για το επάγγελμά σας; 

Ένα από τα πράγματα που δεν γνωρίζει ο πολύς κόσμος είναι η πολυπλοκότητα της διαδικασίας συντήρησης. Οι συντηρητές εργάζονται με λεπτομέρειες που απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις σε διάφορους τομείς, όπως η χημεία, η φυσική, η  αρχαιολογία.

Επιπλέον, η δουλειά μας απαιτεί προσεκτική προσέγγιση και κανόνες ηθικής, καθώς πρέπει να διατηρούμε την αυθεντικότητα και την ιστορική αξία των αντικειμένων και των μνημείων, αποφεύγοντας παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να τα καταστρέψουν ή να αλλοιώσουν την καλλιτεχνική τους αξία. Η συντήρηση απαιτεί λεπτομέρεια, ικανότητα παρατήρησης και καλή τεχνική κατάρτιση. Και κάτι τελευταίο: συνήθως η δουλειά μας είναι με συμβάσεις ορισμένου χρόνου που σημαίνει πως για κάποια διαστήματα μπορεί να μην έχουμε δουλειά ή να χρειαστεί να δουλεύουμε και κάποιες ώρες μακριά από τον τόπο διαμονής μας - ειδικά στην αρχή της καριέρας μας που δεν έχουμε προϋπηρεσία. Τα ωράρια εργασίας είναι λίγο δύσκολα, συνήθως αρχίζουμε στις 7:00 το πρωί και τελειώνουμε στις 3:00 το μεσημέρι. Κάποτε δούλευα Αρχαία Σικυώνα και έμενα Αθήνα, ξυπνούσα θυμάμαι στις 5 το πρωί για να προλάβω τον πρώτο προαστιακό.

3. Αν θέλει να εξελιχθεί κανείς μέσα στο επάγγελμα, τι τού προτείνετε να κάνει;

Για να εξελιχθεί κάποιος στον τομέα του συντηρητή αρχαιοτήτων, μπορεί να ακολουθήσει τις παρακάτω προτάσεις:

• Να έχει πολύ καλή εκπαίδευση, πτυχίο με πολύ καλό βαθμό και σίγουρα τώρα πια ένα δυνατό μεταπτυχιακό για εξειδίκευση. Στις μέρες μας αρκετοί συντηρητές κάνουν και διδακτορικό. Γενικά ο ανταγωνισμός είναι πολύ μεγάλος και οι θέσεις εργασίες λίγες. 
• Να έχει καλή δικτύωση, ειδικά για τον ιδιωτικό τομέα.
• Η πολύ καλή γνώση των αγγλικών μπορεί να διευκολύνει τη συμμετοχή σε διεθνή έργα και συνεργασίες, δρόμος που πιστεύω ότι είναι ο καλύτερος για εξέλιξη στο επάγγελμα του συντηρητή αρχαίων και έργων τέχνης. 

Η Δέσποινα Πετρίδη αποφοίτησε από το τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων & Έργων Τέχνης της σχολής Γραφικών Τεχνών & Καλλιτεχνικών Σπουδών του πρώην Τ.Ε.Ι. Αθηνών (νυν Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής) και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών (MSc) «Εφαρμοσμένες Αρχαιολογικές Επιστήμες» του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά της σε συνέδρια, και έχει βραβευθεί με «Τιμής Ένεκεν» για τη συμβολή της στη συντήρηση και αποκατάσταση μνημείου. Έχει εργαστεί ως συμβασιούχος Συντηρήτρια Αρχαίων στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Κορίνθου, στη Β’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Αθήνας, στην Εφορεία αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων, στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής, ενώ αυτή τη στιγμή εργάζεται στην ΥΣΜΑ, Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης.

#Σπουδές στη Συντήρηση Αρχαιοτήτων

Αν η Συντήρηση Αρχαιοτήτων είναι ο τομέας που σε συναρπάζει, εδώ μπορείς να διαβάσεις περισσότερα, ενώ μπορείς να ενημερωθείς εδώ για το μοναδικό προπτυχιακό στη Συντήρηση Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής που προσφέρεται στην Ελλάδα. [Αν θες να δεις όλα τα προπτυχιακά που προσφέρονται στις Εφαρμοσμένες Τέχνες, μπορείς να τα δεις εδώ.]
Από την άλλη, αν έχεις ήδη ολοκληρώσει τις προπτυχιακές σπουδές σου και αναζητάς ευκαιρίες για μεταπτυχιακή εξειδίκευση, μπορείς να ψάξεις το μεταπτυχιακό που ενδιαφέρει από τη μηχανή αναζήτησης του eduguide, χρησιμοποιώντας λέξεις-κλειδιά όπως «Συντήρηση», «Αποκατάσταση» κ.λπ.