Έχει έρθει η μέρα που η τεχνητή νοημοσύνη, μπορεί να σου γράφει τις εργασίες ή τις αιτήσεις για το Πανεπιστήμιο; Πώς κάτι τέτοιο διαμορφώνει το μέλλον της εκπαίδευσης; Ακολουθεί μια ψύχραιμη προσέγγιση.

Πριν πολλά χρόνια νομίζαμε ότι όταν θα φτάναμε στο 2022-23 θα είχαμε ιπτάμενα αυτοκίνητα. Ιπτάμενα αυτοκίνητα δεν έχουμε επισήμως (ακόμα), αλλά έχουμε αυτοκίνητα που οδηγούνται μόνα τους. Όπως έχουμε και άρθρα που γράφονται μόνα τους. Όπως έχουμε και εργασίες ή αιτήσεις για το Πανεπιστήμιο που γράφονται μόνες τους. Τελείως μόνες τους. Εσύ μόνο αναθέτεις τον τίτλο ή το θέμα που θες, και το γραπτό εμφανίζεται αυτούσιο μπροστά σου.

Η μηχανική μάθηση (machine learning) και η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) είναι πίσω από όλες αυτές τις εξελίξεις. Ίσως έχει πέσει στην αντίληψή σου, ίσως και όχι, αλλά το τελευταίο διάστημα έχει φουντώσει η συζήτηση για μια τεχνολογία που λέγεται ChatGPT. Για όσους δεν γνωρίζουν, το GPT είναι ένα γλωσσικό εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης από την εταιρεία OpenAI, στο οποίο μπορείς να υποβάλλεις ερωτήσεις και εκείνο σου «συντάσσει», πλήρεις και ολοκληρωμένες απαντήσεις. Τόσο πλήρεις και τόσο ολοκληρωμένες μερικές φορές που μοιάζουν σαν να τις έγραψε άνθρωπος. Είναι μια εξελιγμένη μορφή επικοινωνίας μεταξύ ανθρώπων και μηχανών, που ακροβατεί στα όρια μεταξύ θαυμαστού και τρομακτικού.

Πριν από το ChatGPT υπήρχαν άλλοι προκάτοχοι. Λίγοι το ξέρουν, αλλά από το 2020 κάποια άρθρα γράφονταν πειραματικά με μια άλλη μορφή GPT!

Το GPT ως εκπαιδευτικό «βοήθημα»

Ήδη έχουν γίνει «πειράματα» για το πόσο ρεαλιστικά κείμενα φτιάχνει το ChatGPT, στον τομέα της εκπαίδευσης. Το Forbes ανέθεσε πρόσφατα στην τεχνολογία GPT να γράψει δύο αιτήσεις εισαγωγής σε Πανεπιστήμια για δύο υποθετικούς υποψήφιους φοιτητές. Δόθηκαν στο GPT οι παράμετροι (ποιοι είναι οι φοιτητές, τι θέλουν να πετύχουν κ.λπ.) και το GPT έφτιαξε το κείμενο της αίτησης σε ελάχιστο χρόνο. Μάλιστα οι άνθρωποι πίσω από το «πείραμα», έκαναν παρατηρήσεις επί των κειμένων, ζήτησαν από το GPT να εμπλουτίσει το κείμενο με διάφορα επιπλέον στοιχεία, και το GPT το έκανε – σαν να ήταν συντάκτης εξειδικευμένος επί των αιτήσεων. Το ερώτημα εδώ είναι το εξής: Πόσο θεμιτό είναι αυτό; Εξελίσσεται το GPT σε ένα είδος βοηθήματος για φοιτητές ή φλερτάρει έντονα με την εξαπάτηση; Η αλήθεια είναι ότι πάντα υπήρχε μια μικρή ή μεγάλη εξαπάτηση, πάντα υπήρχαν φοιτητές που ανέθεταν αλλού τις αιτήσεις και τις εργασίες τους. Απλώς σήμερα έχει γίνει πιο εύκολο και ανέξοδο από ποτέ.

 Πώς μοιάζει η αρχική σελίδα του ChatGPT.

Το ChatGPT στα ελληνικά Πανεπιστήμια

Και στα ελληνικά Πανεπιστήμια το ChatCPT έχει "μπει στο μικροσκόπιο" για να ελεγθεί κατά πόσο αποτελεί καινοτομία υποβοηθούμενης μάθησης ή εκπαιδευτικό κίνδυνο. Ενδεικτικά το ΑΠΘ (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) με τo Εργαστήριο Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Σπουδών «Ψηφίς» της Φιλοσοφικής Σχολής οργάνωσε διαδικτυακή συζήτηση με θέμα: «Εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη: η περίπτωση του ChatGPT», ενώ παράλληλα έγινε και κάτι άλλο που έγινε αμέσως viral ως είδηση στα ΜΜΕ: Το chatbot τεχνητής νοημοσύνης ChatGPT, έδωσε εξετάσεις σαν σπουδαστής του ΑΠΘ και πέρασε την εξέταση με πολύ καλή βαθμολογία (8 στα 10). Αυτό έγινε στο πλαίσιο πειράματος στο μάθημα της Ψηφιακής Επεξεργασίας Εικόνας στις εξετάσεις του χειμερινού εξαμήνου στο Τμήμα Πληροφορικής, υπό τον καθηγητή του τμήματος, Ιωάννη Πήτα, πρόεδρο της Διεθνούς Ακαδημίας Διδακτορικών Σπουδών στην Τεχνητή Νοημοσύνη (AIDA).

Ποια είναι τα ελαττώματα του ChatGPT;

Αν ξεπεράσουμε τον ηθικό σκόπελο αν είναι θεμιτό να χρησιμοποιείς μια μηχανή για σου κάνει τη «δύσκολη δουλειά», υπάρχουν μερικά ακόμα ελαττώματα στην τεχνολογία GPT. Δεν είναι πάντα ακριβής με τον αριθμό λέξεων που ζητάς (μπορεί να ζητήσεις ένα κείμενο 500 λέξεων και να σου παραδώσει 400). Δεν αποδίδει καλά στα ελληνικά – λογικό μιας και η γλώσσα μας έχει δυσκολίες και ιδιαιτερότητες. Αλλά το κυριότερο είναι ότι το σημερινό GPT έμαθε όλα όσα γνωρίζει πριν από το 2021 και δεν μπορεί να αναζητήσει ενεργά στο διαδίκτυο για να καλύψει τυχόν κενά πληροφοριών – άρα αν θες να χρησιμοποιήσεις στο κείμενο επικαιροποιημένη πληροφορία, θα δυσκολευτείς. Συνολικά, κανένας καθηγητής ή μέντορας δεν μπορεί να αντικατασταθεί από το GPT. Το GPT μπορεί να σου μάθει ένα-δύο πράγματα με εύληπτο τρόπο, μπορεί να σου γράψει κώδικα, μπορεί ακόμα και να γράψει ένα ποίημα ή να σου πει ένα αστείο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αναπαράγει πλήρως την τεχνογνωσία και την εμπειρία του πραγματικού κόσμου που φέρνουν οι καθηγητές σε ένα αμφιθέατρο. Ούτε καν έχει την συναισθηματική νοημοσύνη να σε συναισθανθεί και να φυτέψει μέσα σου τον σπόρο της έρευνας.

Κατεβάσαμε κι εμείς το ChatGPT και μας έβγαλε αυτή την προειδοποίηση.

Πώς μπορεί ένας σπουδαστής να χρησιμοποιήσει εποικοδομητικά το GPT;

Όπως κάθε εργαλείο στην Ιστορία του ανθρώπου, από το πρωτόγονο τσεκούρι ως σήμερα, έτσι και το ChatGPT δεν είναι από μόνο του καλό ή κακό. Χαρακτηρίζεται από το «σε τι χέρια πέφτει», ποιος το χρησιμοποιεί και πώς. Η αλήθεια είναι ότι στη διαδικασία της εκπαίδευσης, μπορεί -αν χρησιμοποιηθεί σωστά- να προσφέρει πολλά:

Είναι πηγή μάθησης: Είναι σαν το Google αλλά ακόμα καλύτερο. Γιατί δεν δίνει μια χαοτική λίστα πιθανών απαντήσεων στα ερωτήματά σου, αφήνοντας εσένα να τις φιλτράρεις και να βρεις αυτό που ψάχνεις. Αντιθέτως σου δίνει μια διεξοδική απάντηση, προσομοιάζοντας τις ανθρώπινες απαντήσεις, και γλιτώνοντάς σου χρόνο.

Σε βοηθάει να αναπληρώσεις τα κενά σου: Φαντάσου μια εκπαιδευτική αίθουσα μέσα στην οποία έχεις πρόσβαση με τον υπολογιστή σου στο ChatGPT. Όταν αναφέρεται ο καθηγητής σε κάτι που δεν θυμάσαι ή δεν γνωρίζεις, δεν χρειάζεται να διακόψεις το μάθημα. Μπορείς σε ελάχιστα δευτερόλεπτα να έχεις λύσει την απορία σου και να παρακολουθείς απρόσκοπτα τη ροή του μαθήματος. Ένα τέτοιο «πείραμα» έγινε σε ένα πενθήμερο μάθημα Κυβερνοασφάλειας στο Ινστιτούτο Alperovitch στην Αμερική: ο καθηγητής Juan Andres στη διάρκεια του μαθήματος μπορεί να αναφερόταν σε τεχνολογικούς όρους με τους οποίους κάποιοι δεν ήταν πολύ εξοικειωμένοι. Έτσι, κάποιοι φοιτητές ρωτούσαν το GPT «Τι είναι το ‘offset’ σε ένα δυαδικό αρχείο;» ή «Τι είναι ένας ενσωματωμένος πόρος σε κακόβουλο λογισμικό;». Έπαιρναν αμέσως την απάντηση και καλύπταν κάθε τυχόν κενό.

Δεν αφήνει κανέναν να νιώθει υποδεέστερος: Κάθε σχολή αλλά κυρίως οι τεχνικές σχολές, απαρτίζονται από φοιτητές από διαφορετικά background. Όταν έχουν αυτοί οι φοιτητές το GPT ανά χείρας, είναι σαν να είναι όλοι σχεδόν στο ίδιο επίπεδο, μπορούν για απλά θέματα να συμβουλεύονται την τεχνολογία αυτή και να συμβαδίζουν όλοι μεταξύ τους. Είναι σαν να έχεις έναν προσωπικό βοηθό δίπλα σου. Ένας επίκουρος καθηγητής που βρέθηκε στην τάξη του Alperovitch, είπε: «Θα ήταν πολύ δύσκολο να διδάξουμε μια τάξη σαν αυτή χωρίς να έχουμε αυτόν τον ημι-έξυπνο συνομιλητή. Μακάρι να μπορούσα να καθίσω δίπλα στον καθένα σας και να απαντήσω σε όλες τις ερωτήσεις σας, αλλά δεν μπορώ». 

Ποια άλλη ευκαιρία παρουσιάζεται;

Μετά από όλα αυτά, αν θελήσουμε να βρούμε μια ακόμα ευκαιρία πίσω από την εξάπλωση του GPT θα ήταν αυτή. Το GPT μπορεί να σε κάνει να ξεμπερδέψεις γρήγορα με ένα κομμάτι μελέτης ή με ένα κομμάτι εργασιών, ώστε να εξελίξεις πιο ουσιώδεις δεξιότητες: την ανάπτυξη της κριτικής σου σκέψης αλλά και την καλλιέργεια της μοναδικότητάς σου όταν εκφράζεις τις ιδέες σου. Σε έναν κόσμο που η τεχνητή νοημοσύνη δίνει σε όλους τα ίδια πλεονεκτήματα, θα ξεχωρίσει όποιος δημιουργήσει για τον εαυτό του επιπρόσθετη αξία. Είναι κατά κάποιον τρόπο σαν να δίνεις εξετάσεις στην εξεταστική με ανοικτό βιβλίο: μπορείς να βρεις όσα λέει το βιβλίο, αλλά για δύσκολα θέματα που απαιτούν από σένα να έχεις κριτικό πνεύμα και να εμβαθύνεις, μπορείς να βασίζεσαι τελικά μόνο στον εαυτό σου.

Όλη η συζήτηση για το αν το GPT θα χρησιμοποιηθεί περισσότερο από τους οκνηρούς φοιτητές για να γλιτώνουν κόπο, ή από τους φιλόδοξους φοιτητές για να πετύχουν καλύτερα ακαδημαϊκά αποτελέσματα, δεν έχει ουσία. Θα χρησιμοποιηθεί αναπόφευκτα και από τα δύο είδη φοιτητών. Και στις δύο περιπτώσεις, αισθανόμαστε πως θα αποτελέσει θετική δύναμη αλλαγής στην εκπαιδευτική διαδικασία. Γιατί από τη μία μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που οι καθηγητές εντοπίζουν τους οκνηρούς φοιτητές και τον τρόπο που αξιολογούν τις επιδόσεις όλων, και από την άλλη θα βοηθήσει τους ταλαντούχους να αναπτύξουν πιο γρήγορα τα ταλέντα τους. Δεν υπάρχει κανένα δίλημμα ανάμεσα στην ανθρώπινη μάθηση και τη μηχανική μάθηση. Είναι ψευδοδίλημμα. Η ουσία είναι ότι ο συνδυασμός αυτών των δύο μορφών μάθησης είναι αυτό που περιμέναμε. Περισσότερο από τα ιπτάμενα αυτοκίνητα.

*Disclaimer: αυτό το άρθρο δεν γράφτηκε με GPT, γράφτηκε από άνθρωπο.

Κείμενο: Δημήτρης Φαλλιέρος
Εικόνες: Unsplash