Το νέο πλαίσιο λειτουργίας των διδακτορικών σπουδών προβλέπεται στον νέο νόμο 4957 "Νέοι Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα”, ο οποίος ψηφίστηκε πρόσφατα από τη Βουλή και δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης στις 21 Ιουλίου 2022.

Συγκεκριμένα, τα άρθρα 91-95 του νομοσχεδίου επαναπροσδιορίζουν σημαντικά ζητήματα σχετικά με τις διδακτορικές σπουδές, όπως - για παράδειγμα - τη χρονική διάρκεια εκπόνησης διδακτορικής διατριβής και τη διαδικασία επιλογής και αξιολόγησης των υποψήφιων διδακτόρων.

Στο άρθρο 93, τονίζεται μεταξύ άλλων πως: “Η χρονική διάρκεια για την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος δεν δύναται να είναι μικρότερη από τρία (3) πλήρη ημερολογιακά έτη από την ημερομηνία ορισμού της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής. Ως ανώτατη χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης της διδακτορικής διατριβής ορίζονται τα έξι (6) ημερολογιακά έτη. Με απόφαση της Συνέλευσης του Τμήματος δύναται να παρατείνεται η ανώτατη χρονική διάρκεια εκπόνησης διδακτορικής διατριβής, κατόπιν αιτήματος του υποψήφιου διδάκτορα και σύμφωνης γνώμης της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής για σπουδαίο λόγο”.

Στο άρθρο 95, σημειώνεται σχετικά με την απονομή του διδακτορικού διπλώματος πως: “Μετά από την ολοκλήρωση της υποστήριξης της διατριβής, η επταμελής εξεταστική επιτροπή συνεδριάζει χωρίς την παρουσία τρίτων, αξιολογεί τη διδακτορική διατριβή ως προς την ποιότητα, την πληρότητα, την πρωτότυπη σκέψη και τη συμβολή της στην επιστήμη και με βάση τα κριτήρια αυτά, εγκρίνει ή απορρίπτει την απονομή του διδακτορικού διπλώματος. Για την απονομή του διδακτορικού διπλώματος απαιτείται η σύμφωνη γνώμη και η θετική αξιολόγηση της διδακτορικής διατριβής από πέντε (5) τουλάχιστον μέλη”.

Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά τα πέντε (5) σχετικά άρθρα.

Άρθρο 91 Κανονισμός διδακτορικών σπουδών

1. Με απόφαση της Συγκλήτου του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Ε.Ι.), κατόπιν εισήγησης της Συνέλευσης του Τμήματος, καθορίζονται το πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών και ο κανονισμός του προγράμματος σπουδών. Αν το πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών περιλαμβάνει οργανωμένο πρόγραμμα μαθημάτων ή λοιπές εκπαιδευτικές και ερευνητικές δραστηριότητες, η απόφαση περιλαμβάνει τους τίτλους των μαθημάτων, το περιεχόμενό τους, τις εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας, τη χρονική αλληλουχία ή αλληλεπίδραση των μαθημάτων και τον αριθμό των πιστωτικών μονάδων (European Credit Transfer and Accumulation System - ECTS) που αποδίδονται ανά περίπτωση.

2. Η απόφαση της παρ. 1 περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τα ακόλουθα στοιχεία:

α) τους ειδικότερους όρους και τις προϋποθέσεις που απαιτείται να πληρούν οι υποψήφιοι για την υποβολή αίτησης για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής,

β) τα έγγραφα ή δικαιολογητικά που απαιτούνται για την απόδειξη της πλήρωσης των προϋποθέσεων και των όρων για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα,

γ) τις γλώσσες στις οποίες δύναται να εκπονηθεί η διδακτορική διατριβή, πλην της ελληνικής, με υποχρεωτική την πρόβλεψη εκπόνησης στην αγγλική ή άλλη ξένη γλώσσα, σε περίπτωση συνεπίβλεψης με ιδρύματα της αλλοδαπής,

δ) τη διαδικασία υποβολής και αξιολόγησης των αιτήσεων και τις προθεσμίες υποβολής τους, καθώς και τους όρους και τη διαδικασία απαλλαγής, εν όλω ή εν μέρει, από την υποχρέωση παρακολούθησης του προγράμματος μαθημάτων διδακτορικών σπουδών,

ε) τη διαδικασία ανάθεσης επίβλεψης διδακτορικής διατριβής και τον μέγιστο αριθμό διδακτορικών διατριβών που δύναται να επιβλέπει το ίδιο μέλος Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.),

στ) τους ειδικότερους λόγους και τις προϋποθέσεις αντικατάστασης επιβλέποντος ή άλλου μέλους της τριμελούς Συμβουλευτικής Επιτροπής,

ζ) τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των υποψήφιων διδακτόρων του Τμήματος,

η) την προθεσμία και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την υποχρέωση προφορικής παρουσίασης της προόδου της διατριβής και υποβολής σχετικού υπομνήματος προόδου, τις προϋποθέσεις επιτυχούς εξέτασης για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής, καθώς και επιπλέον προϋποθέσεις για την απονομή διδακτορικού διπλώματος,

θ) την υποχρέωση παρακολούθησης ή συμμετοχής σε μαθήματα, εργαστήρια ή σεμινάρια σχετικά με την εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής, καθώς και πρόσθετες υποχρεώσεις των υποψήφιων διδακτόρων, όπως ενδιάμεσα παραδοτέα, και των επιβλεπόντων αυτών, όπως περιοδικές εκθέσεις προόδου,

ι) τη συμμετοχή υποψήφιων διδακτόρων στην εκπαιδευτική διαδικασία και την ανάθεση σε αυτούς επικουρικού διδακτικού έργου σε προγράμματα πρώτου και δεύτερου κύκλου σπουδών του Τμήματος,

ια) τον μέγιστο χρόνο ολοκλήρωσης της διδακτορικής διατριβής,

ιβ) τους λόγους και τη διαδικασία διαγραφής από τα μητρώα των υποψήφιων διδακτόρων,

ιγ) τα θέματα σχετικά με τη δημόσια υποστήριξη της διδακτορικής διατριβής, την απονομή του διδακτορικού τίτλου, τη μορφή και το περιεχόμενο του διδακτορικού τίτλου,

ιδ) τη διαδικασία δημόσιας υποστήριξης της διδακτορικής διατριβής με τη χρήση εξ αποστάσεως μέσων,

ιε) τους όρους και τις προϋποθέσεις εκπόνησης βιομηχανικών διδακτορικών, τη συνεργασία με ιδιωτικούς φορείς για την εκπόνηση της διδακτορικής έρευνας σε αυτούς, τους όρους και τη δυνατότητα εκπροσώπησης του φορέα στην τριμελή ή/και επταμελή επιστημονική επιτροπή,

ιστ) κάθε άλλο θέμα σχετικό με την οργάνωση και λειτουργία του τρίτου κύκλου σπουδών του Τμήματος.

Άρθρο 92 Προϋποθέσεις εγγραφής - Διαδικασία επιλογής υποψήφιων διδακτόρων

1. Δικαίωμα υποβολής αίτησης για την εγγραφή σε πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών έχει όποιος είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος που έχει χορηγηθεί από Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Α.Ε.Ι.) της ημεδαπής ή αλλοδαπής ή απόφοιτος προπτυχιακού προγράμματος σπουδών Α.Ε.Ι. της ημεδαπής ή αλλοδαπής, η επιτυχής ολοκλήρωση του οποίου οδηγεί στη χορήγηση ενιαίου και αδιάσπαστου τίτλου σπουδών σύμφωνα με το άρθρο 78. Η επιλογή των υποψήφιων διδακτόρων σε κάθε πρόγραμμα διδακτορικών σπουδών πραγματοποιείται με απόφαση της Συνέλευσης του Τμήματος που έχει αναλάβει την υποστήριξη του προγράμματος διδακτορικών σπουδών.

2. Κάθε ενδιαφερόμενος που πληροί τις προϋποθέσεις του κανονισμού διδακτορικών σπουδών δύναται να υποβάλει αίτηση προς τη Συνέλευση του Τμήματος για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής. Η αίτηση περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τα εξής στοιχεία:

α) προτεινόμενο τίτλο της διδακτορικής διατριβής,

β) σύντομο υπόμνημα με το αντικείμενο που θα πραγματεύεται η διδακτορική διατριβή,

γ) γλώσσα συγγραφής, η οποία δύναται να είναι διάφορη της ελληνικής,

δ) προτεινόμενο επιβλέποντα της διδακτορικής διατριβής, του οποίου το γνωστικό αντικείμενο ή το επιστημονικό έργο είναι συναφές με αυτό της προς εκπόνηση διδακτορικής διατριβής. Η αίτηση συνοδεύεται από αναλυτικό βιογραφικό σημείωμα του υποψηφίου, καθώς και τα έγγραφα/δικαιολογητικά που ορίζονται στον κανονισμό του προγράμματος σπουδών για την απόδειξη της πλήρωσης των προϋποθέσεων της παρ. 1 και των λοιπών προϋποθέσεων που απαιτούνται ανά περίπτωση.

Άρθρο 93 Χρονική διάρκεια εκπόνησης διδακτορικής διατριβής - Υποχρεώσεις και δικαιώματα υποψήφιων διδακτόρων

1. Η χρονική διάρκεια για την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος δεν δύναται να είναι μικρότερη από τρία (3) πλήρη ημερολογιακά έτη από την ημερομηνία ορισμού της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής. Ως ανώτατη χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης της διδακτορικής διατριβής ορίζονται τα έξι (6) ημερολογιακά έτη. Με απόφαση της Συνέλευσης του Τμήματος δύναται να παρατείνεται η ανώτατη χρονική διάρκεια εκπόνησης διδακτορικής διατριβής, κατόπιν αιτήματος του υποψήφιου διδάκτορα και σύμφωνης γνώμης της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής για σπουδαίο λόγο. Η ανώτατη χρονική διάρκεια της παράτασης και τα ειδικότερα θέματα σχετικά με το δικαίωμα παράτασης της χρονικής διάρκειας εκπόνησης διδακτορικής διατριβής καθορίζονται στον Κανονισμό διδακτορικών σπουδών του Τμήματος.

2. Οι υποψήφιοι διδάκτορες έχουν τις ακόλουθες υποχρεώσεις:

α) υποβάλλουν εγγράφως αναλυτικό υπόμνημα προόδου της διατριβής τους σε ετήσια βάση προς τη τριμελή συμβουλευτική επιτροπή και παρουσιάζουν προφορικά την πρόοδο αυτής, σύμφωνα με όσα ορίζονται στον κανονισμό διδακτορικών σπουδών,

β) συνεργάζονται με τον επιβλέποντα και τα μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής για την υποστήριξη της εκπόνησης της διατριβής τους,

γ) παρέχουν επικουρικό διδακτικό έργο σύμφωνα με τις ανάγκες των προγραμμάτων πρώτου και δεύτερου κύκλου σπουδών του Τμήματος, κατόπιν υπόδειξης του επιβλέποντος καθώς και

δ) κάθε άλλη υποχρέωση που ορίζεται από τον κανονισμό διδακτορικών σπουδών και τον κανονισμό μεταπτυχιακών και διδακτορικών Σπουδών.

3. Οι υποψήφιοι διδάκτορες έχουν τα δικαιώματα των φοιτητών μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών και κάθε άλλο δικαίωμα που ορίζεται από τον κανονισμό διδακτορικών σπουδών. Οι υποψήφιοι διδάκτορες δύνανται να συμμετέχουν σε ερευνητικά έργα/προγράμματα του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Ε.Ι.) και να λαμβάνουν υποτροφίες στο πλαίσιο συγχρηματοδοτούμενων, αυτοχρηματοδοτούμενων ή λοιπών έργων/ προγραμμάτων για την οικονομική ενίσχυση της διδακτορικής τους έρευνας.

Άρθρο 94 Επίβλεψη - υποστήριξη διδακτορικής διατριβής

1. Με απόφαση της Συνέλευσης του Τμήματος Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Ε.Ι.) ορίζεται η τριμελής συμβουλευτική επιτροπή, μεταξύ των οποίων ορίζεται και ο επιβλέπων. Στη συμβουλευτική επιτροπή δύνανται να συμμετέχουν ως μέλη:

α) μέλη Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) κάθε βαθμίδας του Τμήματος του Α.Ε.Ι.,

β) μέλη Δ.Ε.Π. άλλων Τμημάτων του ίδιου ή άλλου Α.Ε.Ι.,

γ) Ομότιμοι Καθηγητές και αφυπηρετήσαντα μέλη Δ.Ε.Π.,

δ) μέλη Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού σε Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες,

ε) ερευνητές κάθε βαθμίδας που υπηρετούν σε ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς του άρθρου 13Α του ν. 4310/2014 (Α’ 258), συμπεριλαμβανομένων της Ακαδημίας Αθηνών και του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, καθώς και το επιστημονικό προσωπικό της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ε.Α.Γ.Μ.Ε.) του άρθρου 25 του ν. 4602/2019 (Α’ 45), εφόσον διαθέτει διδακτορικό δίπλωμα και ερευνητική δραστηριότητα συναφή με το αντικείμενο της διδακτορικής διατριβής,

στ) καθηγητές ιδρυμάτων της αλλοδαπής και ερευνητές ερευνητικών οργανισμών της αλλοδαπής.

2. Τα μέλη της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής έχουν είτε ίδιο ή συναφές γνωστικό αντικείμενο, είτε ίδιο ή συναφές επιστημονικό έργο με την προς εκπόνηση διδακτορική διατριβή. Ο αριθμός των αφυπηρετησάντων Μελών Δ.Ε.Π. που συμμετέχουν ως μέλη στην τριμελή συμβουλευτική επιτροπή δεν δύναται να υπερβαίνει τον έναν (1). Η τριμελής συμβουλευτική επιτροπή είναι αρμόδια για την υποστήριξη του υποψήφιου διδάκτορα κατά τη διαδικασία εκπόνησης και συγγραφής της διδακτορικής διατριβής και την παρακολούθηση της προόδου της. Ο επιβλέπων και τα μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής δεν δικαιούνται αμοιβής ή άλλης αποζημίωσης για την υποστήριξη της εκπόνησης της διδακτορικής διατριβής.

Άρθρο 95 Αξιολόγηση - Απονομή του διδακτορικού διπλώματος

1. Μετά από την ολοκλήρωση της συγγραφής της διδακτορικής διατριβής και την υποβολή του τελευταίου υπομνήματος σχετικά με την πρόοδο αυτής προς την τριμελή συμβουλευτική επιτροπή, ο υποψήφιος διδάκτορας υποβάλλει αίτημα δημόσιας υποστήριξης αυτής σύμφωνα με όσα ορίζονται στον κανονισμό διδακτορικών σπουδών. Μετά από έγγραφη θετική εισήγηση της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής προς τη Συνέλευση του Τμήματος, η Συνέλευση ορίζει, με απόφασή της, επταμελή εξεταστική επιτροπή για την κρίση και την αξιολόγηση της διδακτορικής διατριβής. Ως μέλη της επταμελούς εξεταστικής επιτροπής ορίζονται υποχρεωτικά τα μέλη της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής και τέσσερα (4) ακόμη μέλη, τα οποία ανήκουν στις κατηγορίες των περ. α) έως στ) της παρ. 1 του άρθρου 94. Κατ’ ελάχιστον τέσσερα (4) από τα επτά (7) μέλη της εξεταστικής επιτροπής είναι μέλη Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού που ανήκουν στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Α.Ε.Ι.) στο οποίο εκπονείται η διδακτορική διατριβή.

2. Αν δεν κατατεθεί η εισήγηση της παρ. 1 προς τη Συνέλευση του Τμήματος ή αν αυτή είναι αρνητική, η διαδικασία δύναται να συνεχιστεί κατόπιν αίτησης του υποψηφίου, σύμφωνα με όσα ορίζονται στον Κανονισμό Διδακτορικών Σπουδών.

3. Η διδακτορική διατριβή υποστηρίζεται δημόσια από τον υποψήφιο διδάκτορα ενώπιον της επταμελούς εξεταστικής επιτροπής, η οποία υποβάλει ερωτήσεις προς τον υποψήφιο. Η συνεδρίαση για τη δημόσια υποστήριξη της διατριβής δύναται να πραγματοποιηθεί και με τη χρήση μέσων τηλεδιάσκεψης, εφόσον δεν είναι δυνατή η φυσική παρουσία όλων των μελών της εξεταστικής επιτροπής. Μετά από την ολοκλήρωση της υποστήριξης της διατριβής, η επταμελής εξεταστική επιτροπή συνεδριάζει χωρίς την παρουσία τρίτων, αξιολογεί τη διδακτορική διατριβή ως προς την ποιότητα, την πληρότητα, την πρωτότυπη σκέψη και τη συμβολή της στην επιστήμη και με βάση τα κριτήρια αυτά, εγκρίνει ή απορρίπτει την απονομή του διδακτορικού διπλώματος. Για την απονομή του διδακτορικού διπλώματος απαιτείται η σύμφωνη γνώμη και η θετική αξιολόγηση της διδακτορικής διατριβής από πέντε (5) τουλάχιστον μέλη.