Όσες αυτή τη στιγμή φοιτάτε ή είστε απόφοιτες σε σχολές Επιστημών και Μηχανικής, το ξέρετε ήδη: είσαστε μια -υπέροχη- μειοψηφία. Όμως, μια υποτυπώδης αναστροφή αυτής της μεγάλης δυσαναλογίας, έχει αρχίσει, για το καλό όλων, να αχνοφαίνεται.

«Ανδροκρατούμενη σχολή – ανδροκρατούμενο επάγγελμα»: αυτή είναι μια φράση που την έχουμε ακούσει και την έχουμε πει ουκ ολίγες φορές. Σχολές Μαθηματικών, Στατιστικής και άλλων Θετικών και Εφαρμοσμένων Επιστημών, σχολές Μηχανολόγων Μηχανικών, σχολές Πληροφορικής και Επιστήμης Υπολογιστών, έχουν μικρότερη ποσόστωση σε γυναίκες. Και αυτό μεταφέρεται στην αγορά εργασίας. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τις Γυναίκες στην Επιστήμη (11/2), επιχειρούμε να:

• δούμε πώς κινούνται τα ποσοστά των γυναικών που ασχολούνται με Επιστήμες; 
• δώσουμε μερικές σημαντικές πληροφορίες για την ενίσχυση της έμφυλης ισορροπίας στην εργασία.

Περισσότερες γυναίκες στις Επιστήμες;

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat (στατιστική υπηρεσία της Ε.Ε.), το ποσοστό γυναικών που ασχολούνται επαγγελματικά με τις Επιστήμες έχει οριακά αυξηθεί - πλέον κατέχουν το 41% του συνολικού επιστημονικού εργατικού δυναμικού (φυσικά στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλότερα τα ποσοστά). Η αναλογία δυστυχώς έχει μεγαλύτερη απόκλιση στον κατασκευαστικό τομέα όπου οι γυναίκες κατέχουν μόλις το 22%.

Τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών είναι παρόμοια: Οι γυναίκες εκπροσωπούν το 33,33% των ερευνητών παγκοσμίως, ενώ μόλις το 12% του επιστημονικού προσωπικού σε ακαδημαϊκά ιδρύματα είναι γένους θηλυκού. Σε καινούργια επιστημονικά πεδία όπως η τεχνητή νοημοσύνη μόλις μία στους πέντε επαγγελματίες είναι γυναίκα.

Γιατί είναι σημαντικό να βελτιωθεί περαιτέρω η κατάσταση;

Δεν είναι απλώς θέμα «πολιτικής ορθότητας» ή «δικαιωμάτων των γυναικών». Όποιος βλέπει στο έμφυλο χάσμα μόνο τέτοιες διαστάσεις, δεν βλέπει όλη την εικόνα: οι έμφυλες ανισότητες συνδέονται άμεσα με την επιστημονική πρόοδο. Μπορεί περισσότερες γυναίκες να είναι πλέον επιστήμονες και μηχανικοί, αλλά όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι κατά κανόνα εξασφαλίζουν χαμηλότερα ερευνητικά κεφάλαια από τους άντρες συναδέλφους τους, βιώνουν διακρίσεις έμμεσα ή άμεσα, πληρώνονται λιγότερο, και κερδίζουν λιγότερες θέσεις ισχύος, ευθύνης και εκπροσώπησης. 

Πώς μπορούμε να συμβάλλουμε στο να μειωθούν περισσότερο οι ανισότητες;

Αρκεί που η καταπολέμηση των έμφυλων ανισοτήτων είναι επίσημος Στόχος Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών μέχρι το 2030; Όχι. Αρκεί που είναι μέρος της Στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Όχι. Αρκεί να λαμβάνει δράσεις η ελληνική Επιτροπή Ισότητας των Φύλων; Όχι.

Το θέμα είναι να αλλάξει το mindset όλων μας, να λιπανθούν αλλιώς τα γρανάζια που κινούν τις νοητικές μας μηχανές. 

• Να ωθούμε κορίτσια και γυναίκες στις επιστήμες, διευκολύνοντας τη σύνδεση σπουδών και αγοράς εργασίας. 
• Να θυμίζουμε και να θυμόμαστε σε πόσες γυναίκες χρωστάμε σήμερα την επιστημονική μας πρόοδο. 
• Να δοθούν κίνητρα όπως ο θεσμός For Women in Science, που και φέτος βράβευσε τρεις γυναίκες επιστήμονες (Δρ. Μιχαέλα Φίλιου, Δρ. Αναστασία-Γεωργία Πίπα, Δρ. Μαρία Πετροπούλου)* για τη συμβολή τους σε πολύ σημαντικά επιστημονικά πεδία.
• Να δημιουργούνται νέες δομές όπως η για παράδειγμα η νέα Μονάδα στο Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά», που θα υλοποιεί τις στρατηγικές και δραστηριότητες του «Κέντρου Καινοτομίας για τις Γυναίκες» (#GIL4W). (Δημιουργήθηκε φέτος τον Φεβρουάριο-2022)
• Να συμμετέχουμε σε πρωτοβουλίες όπως το Greek Women in STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics). 
• Ως υποψήφιοι και υποψήφιες εργαζόμενοι/ες, να καταγγέλλουμε κακές εργοδοτικές πρακτικές: ναι είναι ευθύνη μας να μην απαντάμε σε αγγελίες που ζητούν υποψηφίους διευκρινίζοντας το φύλο – δυστυχώς υπάρχουν ακόμα τέτοιες πρακτικές. 
• Και ήσσονος σημασίας, αλλά έχει και αυτό την αξία του και οφείλουμε να το τονίσουμε, μιας και σας προετοιμάζουμε για την αγορά εργασίας: όταν πηγαίνουμε σε συνεντεύξεις εργασίας να μη δεχόμαστε ερωτήσεις που αφορούν στην οικογενειακή μας κατάσταση, να μη θεωρούμε σωστό να μας ρωτάει κανείς αν σκοπεύουμε να παντρευτούμε ή να κάνουμε παιδιά (sic). Οι εποχές αυτές έχουν περάσει προ πολλού. Ήρθε η ώρα να τις προσπεράσουμε κι εμείς.

*Η κεντρική εικόνα του άρθρου απεικονίζει τις φετινές νικήτριες του Women in Science: Δρ ΜΙΧΑΕΛΑ ΦΙΛΙΟΥ - Επίκουρη Καθηγήτρια Βιοχημείας στο τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, βραβευμένη για το έργο της "Διερευνώντας νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις για νευροψυχιατρικές διαταραχές" / Δρ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΙΠΠΑ - Φαρμακοποιός, MSC, PHD, Επίκουρη καθηγήτρια στον τομέα Φαρμακευτικής Τεχνολογίας του τμήματος Φαρμακευτικής στο Ε.Κ.Π.Α., βραβευμένη για το έργο της "Σχεδιασμός και ανάπτυξη συστημάτων μεταφοράς φαρμάκων και νανοφαρμάκων για ελεγχόμενη αποδέσμευση και στόχευση" / Δρ ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ - Επίκουρη καθηγήτρια στον τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής του τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, βραβευμένη για το έργο της "Κατανοώντας τους ισχυρότερους επιταχυντές του Σύμπαντος".

Συντάκτης: Δημήτρης Φαλλιέρος