Η Γεωπονία αποτελεί ίσως μια από τις πιο αρχαίες πρακτικές και ποτέ δεν σταμάτησε να βρίσκεται στο επίκεντρο του ανθρώπινου πολιτισμού από την απαρχή του. Στην Ελλάδα και την Κύπρο μάλιστα είχε ανέκαθεν μεγάλη αξία, καθότι ο πρωτογενής τομέας (γεωργία) παίζει σημαίνοντα ρόλο στη ζωή και την οικονομία τους.

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που υπάρχουν τόσες Σχολές και Τμήματα Γεωπονίας. Σε Ελλάδα και Κύπρο συναντάμε 10 Σχολές Γεωπονίας! Οπότε αν σε ενδιαφέρει η γη, ως πηγή ζωής, ως έδαφος που μας τροφοδοτεί και καθορίζει την ανθρώπινη ύπαρξη, έχεις αρκετές επιλογές σπουδών!

Φυσικά τα διάφορα τμήματα έχουν ορισμένες διαφορές μεταξύ τους, όμως σε γενικές γραμμές καταπιάνονται με ένα μεγάλο φάσμα που περιλαμβάνει αρχές γεωργίας, αγροτικής οικονομίας, βελτιώσεων της γης, εδαφολογίας, ενεργειακούς πόρους, επιστήμης και τεχνολογίας τροφίμων, αλλά και κηπουρικής, ανθοκομίας, φυτοπροστασίας, οικολογίας κ.ά, όπως και σημαντικά θέματα ζωικής παραγωγής.

Τα προγράμματα σπουδών -σε αντίθεση με την πλειοψηφία των άλλων σχολών που είναι 4ετή- στις σπουδές Γεωπονίας είναι 5ετή (10 εξάμηνα).

Πολύ ελκυστικό κομμάτι της Γεωπονίας είναι η σύνδεσή της με φλέγοντα θέματα του “σήμερα”, όπως η Οικολογική Καταστροφή, η Κλιματική Κρίση, τα γενετικά τροποποιημένα είδη, η επιδημιολογία αλλά και οι νέες μέθοδοι εμπλοκής της Τεχνολογίας στη Γεωπονική Επιστήμη. Αν θες λοιπόν να εντρυφήσεις σε τέτοια αντικείμενα και να είσαι από τους ανθρώπους που θα μελετήσουν τα υπάρχοντα δεδομένα και θα ανακαλύψουν βιώσιμες λύσεις για το μέλλον της ανθρωπότητας, τότε η Γεωπονία είναι ο κλάδος σου. Ακόμα και θέματα αντιμετώπισης της παγκόσμιας φτώχειας ή μείωσης εκπομπών ρύπων και εύρεσης εναλλακτικών πηγών διατροφής για όλο τον πλανήτη, είναι αντικείμενα μελέτης ενός επιστήμονα Γεωπόνου.  

 Όπως είναι λογικό, η Γεωπονία ως κλάδος τέμνεται με θετικές επιστήμες όπως η Βιολογία και η Χημεία αλλά και με ανθρωπιστικές επιστήμες όπως η Διοίκηση Επιχειρήσεων. Όμως το πιο πρακτικό και hands-on στοιχείο των σπουδών σου, είναι ότι θα έχεις την ευκαιρία να μελετήσεις, να ερευνήσεις και να δουλέψεις πάνω σε πραγματικές αγροτικές υποδομές, καθώς κάθε σχολή διαθέτει τις δικές της αγροτικές εγκαταστάσεις.

Για παράδειγμα, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει ένα Αγρόκτημα 1.800 περίπου στρεμμάτων που αποτελεί τον φυσικό χώρο του Τμήματος Γεωπονίας. Στο Αγρόκτημα υπάρχουν εκπαιδευτικές και ερευνητικές καλλιέργειες, εκτροφές αγροτικών ζώων, καθώς και πρότυπες γεωργικές και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις. Άρα θα βρεθείς στην πράξη σε δενδροκομικές, αμπελουργικές, ανθοκηπευτικές, θερμοκηπιακές και γεωργικές καλλιέργειες, αλλά και σταβλικές εγκαταστάσεις όπου εκτρέφονται αγροτικά ζώα εκλεκτών φυλών (βοοειδή, αιγοπρόβατα, χοιρινά, πουλερικά, ίπποι), μελίσσια κ.ά

Ποια είναι η διαφορά με άλλες επιστήμες της Γης, όπως η Γεωλογία και η Γεωγραφία;

Οι επιστήμες της Γης, έχουν κάποια κοινά στοιχεία μεταξύ τους, παρ’ όλα αυτά αποτελούν τρεις τελείως ξεχωριστούς και διακριτούς κλάδους. Η Γεωγραφία μελετά κυρίως το τοπογραφικό σύστημα της Γης, η Γεωλογία μελετά τα δομικά και φυσικά συστατικά της, στερεά και υγρά, ενώ η Γεωπονία προσεγγίζει τη Γη κυρίως από άποψη καλλιέργειας και γεωργικής παραγωγής.

Οι γεωτεχνικοί (γεωπόνοι, δασολόγοι, κτηνίατροι, γεωλόγοι, ιχθυολόγοι) ασκούν τα επαγγελματικά τους δικαιώματα στα πλαίσια του κύκλου της εξειδίκευσής τους, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο Π.Δ. 344/2000 «Άσκηση του επαγγέλματος του γεωτεχνικού» και στις ειδικότερες νομικές και κανονιστικές διατάξεις, που κάθε φορά ισχύουν.

Oι επαγγελματικές δραστηριότητες των γεωτεχνικών, καθώς και οι περιπτώσεις στις οποίες είναι υποχρεωτική η απασχόλησή τους, περιγράφονται ανά ειδικότητα στα ακόλουθα άρθρα του Π.Δ 344/2000. 

Για τους γεωπόνους, περισσότερα εδώ.

Για τους δασολόγους, περισσότερα εδώ. 

Για τους κτηνιάτρους, περισσότερα εδώ.

Για τους γεωλόγους, περισσότερα εδώ.

Για τους ιχθυολόγους, περισσότερα εδώ.

«Ποτέ μην πηγαίνεις σ’ έναν γιατρό που αφήνει τα φυτά του γραφείου του να πεθαίνουν». Αυτή η φράση ανήκει στην Erma Bombeck, αμερικανίδα κωμικογράφο και δείχνει με την καυστικότητά της την αξία και του φυσικού κόσμου. 

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να σπουδάσει κάποιος Γεωπονία

Η σημασία της Γεωπονίας: Ο κόσμος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το τι παράγει η γη, και καθώς η παγκόσμια ανάπτυξη συνεχίζεται, τόσο θα αυξάνεται και η ζήτηση. Η εισαγωγή της τεχνολογίας έχει αναδιαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό την παραγωγή, που διαρκώς εξελίσσεται ως προς τον τρόπο που καλλιεργούμε σε όλο τον κόσμο. Η μελέτη της Γεωπονικής συνεπάγεται την εργασία σε έναν σημαντικό κλάδο που θεωρείται ταχέως εξελισσόμενος. 

Επαφή με τη φύση: Η Γεωπονία φέρνει τις περισσότερες φορές και τον/την φοιτητή/τρια και τον/την εργαζόμενο/η σε επαφή με την ύπαιθρο. Αν κάποιος/α αγαπά τη φύση, η ενασχόληση με τη Γεωπονία είναι μία από τις καλύτερες επιλογές. 

Ευκαιρίες καριέρας: Το επιστημονικό εύρος της Γεωπονίας, σου δίνει σε Ελλάδα και Κύπρο αξιόλογες επαγγελματικές διεξόδους. Γεωπόνοι ζητούνται από πολλές επιχειρήσεις του αγροδιατροφικού τομέα. Επίσης οι χιλιάδες απόφοιτοι απασχολούνται σε μεγάλη κλίμακα project, από την απλή δημιουργία ενός κήπου μέχρι την αντιμετώπιση της παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης. 

Οι κυριότερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Γεωπόνοι έχουν να κάνουν με την ευαισθησία των καλλιεργειών από τις μεταβολές του καιρού και τα καιρικά φαινόμενα, όπως και από παράσιτα και ασθένειες των φυτών. Επίσης η σταθερότητα της δουλειάς επηρεάζεται από τυχόν περιορισμένους πόρους (σε γη, νερό, λιπάσματα κ.λπ.), και από την αστάθεια στους κυβερνητικούς κανονισμούς και στην αγορά.  

Ελλάδα:

• Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
• Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
• Γεωπονίας, Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος (Θεσσαλονίκη)
• Γεωπονίας, Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο 
• Γεωπονίας, Πανεπιστημίου Πατρών
• Γεωπονίας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 
• Γεωπονίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 
• Γεωπονίας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου 

Σχολή Γεωπονίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με τρία (3) διαφορετικά Τμήματα: 

• Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος,
• Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος,
• Γεωπονίας-Αγροτεχνολογίας

*Το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών διαθέτουν και διακριτά Τμήματα Ζωικής Παραγωγής, αλλά και Τμήματα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής

Κύπρος:

• Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων (Ζωοτεχνία), Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
• Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων (Τεχνολογία Τροφίμων), Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
• Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων (Φυτική Παραγωγή), Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Ένα πτυχίο Γεωπονίας προετοιμάζει τους/τις φοιτητές/τριες του για επαγγελματική σταδιοδρομία στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Οι απόφοιτοι/ες γεωπόνοι ασκούν σε μεγάλο βαθμό ιδιωτικό επάγγελμα, αποτελούν όμως και στελέχη σε υπηρεσίες του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και άλλων δημόσιων οργανισμών. Για αρκετές προοπτικές καριέρας, οι μεταπτυχιακές και/ή διδακτορικές σπουδές θεωρούνται απαραίτητες για τους/τις αποφοίτους. Τα επαγγελματικά δικαιώματα περιγράφονται και κατοχυρώνονται από το Προεδρικό Διάταγμα 344/2000.

Ενδεικτικά μερικοί κλάδοι που μπορεί να ακολουθήσει ένας/μία απόφοιτος/η Γεωπονίας:

• Καριέρα σε αγροτικές μονάδες
• Καριέρα σε φορείς και ιδρύματα
• Καριέρα σε επιχειρήσεις και ως αυτοαπασχολούμενος
• Καριέρα στη βιοτεχνολογία
• Καριέρα στις πωλήσεις
• Καριέρα στην εκπαίδευση

Ακολουθεί μία πιο αναλυτική περιγραφή μερικών επαγγελμάτων που μπορεί κανείς να ακολουθήσει με το πτυχίο Γεωπονίας:

Καριέρα σε αγροτικές μονάδες

Η προφανέστερη θέση για έναν/μία απόφοιτο/η της γεωπονικής ίσως να είναι εκείνη του διαχειριστή μιας συμβατικής αγροτικής μονάδας, ή ενός εξειδικευμένου τμήματος σε μια μονάδα. Με την αφοσίωση που απαιτείται, τέτοιες θέσεις μπορούν να είναι και καλοπληρωμένες και να παρέχουν μεγάλη ηθική και ψυχική ικανοποίηση, καθώς περιλαμβάνουν την επίβλεψη κρίσιμων ρόλων της παραγωγής τροφίμων στην κοινωνία και την εκμάθηση δεξιοτήτων συντονισμού μιας ομάδας που μπορούν να είναι χρήσιμες σε κάθε τομέα.

Καριέρα σε Δημόσιους φορείς και Ιδρύματα

Αρκετοί/ες πτυχιούχοι Γεωπονίας απασχολούνται στα διάφορα τμήματα και υπηρεσίες του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, του Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Όπως επίσης και σε φορείς όπως τον Οργανισμό Γεωργικών Ασφαλίσεων, στο Γενικό Χημείο του Κράτους, στις Υγειονομικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας κ.α. Επίσης μπορούν επίσης να εργαστούν σε κατάλληλες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Γενικές Διευθύνσεις Γεωργίας/Αγροτικής Ανάπτυξης, Έρευνας κ.ά.)

Καριέρα σε επιχειρήσεις και ως αυτοαπασχολούμενος/η

Μία ακόμα προοπτική για τους/τις απόφοιτους Γεωπονίας είναι στον ιδιωτικό τομέα. Οι γεωπόνοι μπορούν να σταδιοδρομήσουν ως εργαζόμενοι/ες, διευθυντικά στελέχη ή ως ελεύθεροι επαγγελματίες σε αγροκτήματα, θερμοκηπιακές, φυτωριακές ή γεωργοκτηνοτροφικές μονάδες, επιχειρήσεις ανθοκομίας και αρχιτεκτονικής κήπων, εταιρείες γεωργικών συμβούλων, φυτοπροστασίας, σποροπαραγωγής, μονάδες μεταποίησης, οινοβιομηχανίες/οινοποιεία, βιομηχανίες γαλακτοκομικών προϊόντων.

Σε αυτούς τους τομείς οι απόφοιτοι/ες Γεωπονίας σταδιοδρομούν σε θέσεις διαχείρισης, εμπορίας και διανομής των προϊόντων, στη χρηματοδότηση, το μάρκετινγκ ή/και στη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Μάλιστα, καθώς οι ψηφιακές προκλήσεις της εποχής επηρεάζουν και τη βιομηχανία της γεωργίας μεταμορφώνοντας τις παραδοσιακές πρακτικές  φαίνεται πως προσφέρουν αρκετές ευκαιρίες σταδιοδρομίας σε εξειδικευμένους συμβούλους Γεωπόνους:

• στη Γεωργία Ακριβείας όπου εφαρμόζοντας καινοτόμες τεχνολογίες παρατήρησης της γης όπως GPS, drones και αισθητήρες για τη συλλογή μεγάλου όγκου δεδομένων (Big Data) σχετικά με τις συνθήκες του εδάφους, την υγεία των καλλιεργειών αλλά και τις καιρικές συνθήκες. Αυτά τα δεδομένα με τη σειρά τους βοηθούν τους αγρότες να λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με τη φύτευση, άρδευση, λίπανση κ.ά. έχοντας ως σκοπό τη βελτιστοποίηση της χρήσης των πόρων (αρδευτικό νερό, λιπάσματα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα κ.α) και φυσικά τη βελτίωση της απόδοσης της αγροτικής τους παραγωγής.
• στην Κάθετη γεωργία και η γεωργία υπό κάλυψη ( εσωτερικού χώρου), οι οποίες περιλαμβάνουν την καλλιέργεια σε κάθετα στοιβαγμένα στρώματα ή ελεγχόμενα εσωτερικά περιβάλλοντα χρησιμοποιώντας υδροπονικά ή αεροπονικά συστήματα. Αυτές οι τεχνολογίες μειώνουν την ανάγκη για καλλιεργήσιμη γη, εξοικονομούν νερό και επιτρέπουν την παραγωγή όλο το χρόνο.  

Καριέρα στην έρευνα

Οι απόφοιτοι/ες Γεωπονίας μπορούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο και να σταδιοδρομήσουν ως ερευνητές/τριες ή ακαδημαϊκοί. Υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες για έρευνα και ανάπτυξη στον αγροτικό τομέα, που  έως σήμερα αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους σε αριθμό απασχολουμένων κλάδους παγκοσμίως. Μπορεί να ακολουθήσει κανείς μια σταδιοδρομία είτε σε ένα από τα διαρκώς εξελισσόμενα σχήματα για την εξάλειψη της διατροφικής ανεπάρκειας μέσα από την εκπαίδευση σε μεθόδους για αυτάρκεις καλλιέργειες και επιστήμες εδάφους, είτε στους καινοτόμους τομείς των γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών - ή ακόμη και στο συνθετικό κρέας, ως οικολογική εναλλακτική λύση.

Καριέρα στη βιοτεχνολογία

Ο τομέας της βιοτεχνολογίας αποτελεί μια ευρεία ομπρέλα, που προσφέρει πολλά διαφορετικά πιθανά μονοπάτια στα οποία μπορεί να σταδιοδρομήσει ένας/μία απόφοιτος/η Γεωπονικής.

• Η Βιοτεχνολογία αποτελεί εκείνο το εργαλείο που συνδέει το περιβάλλον, την παραγόμενη τροφή και τη διατροφή και το οποίο οδηγεί τους επιστήμονες - βιοτεχνολόγους στην ανάπτυξη καλλιεργειών με βελτιωμένες αποδόσεις, αντοχή σε παράσιτα και ασθένειες και ανοχή στις περιβαλλοντικές πιέσεις

Μια θέση συμβούλου σε εταιρεία βιοτεχνολογίας είναι μια τέτοια επιλογή καριέρας, με το επιστημονικό υπόβαθρο να αποτελεί τη βάση για τη δραστηριοποίηση σε τομείς όπως οι γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες, ενώ μια εστίαση στο οικονομικό πεδίο ευνοεί τις εμπορικές και επιχειρηματικές διαπραγματεύσεις.

Οι πρακτικές των βιοτεχνολογικών και πολυεθνικών αγροτικών εταιρειών είναι συχνά αρκετά αμφιλεγόμενες, και μια θέση στον έλεγχο ή τη ρύθμιση του κλάδου που θα διασφαλίζει πως εξακολουθούν να συμμορφώνονται με τη νομοθεσία και τις δέουσες ηθικές πρακτικές είναι μια ακόμη πιθανή εναλλακτική για έναν/μία απόφοιτο/η της Γεωπονικής.

Ωστόσο, η βιοτεχνολογία προσφέρει ένα ευρύτερο φάσμα εξειδικεύσεων πέρα από τη γεωπονία. 

Τέτοιες εξειδικεύσεις για έναν/μία απόφοιτο/η γεωπονίας θα μπορούσαν να είναι:

 η Ιατρική Βιοτεχνολογία, η οποία περιλαμβάνει τομείς όπως η φαρμακογονιδιωματική, η εξατομικευμένη ιατρική, τα συστήματα χορήγησης φαρμάκων και η βιοφαρμακευτική παραγωγή.

η Βιομηχανική Βιοτεχνολογία, η οποία εστιάζει στην παραγωγή βιοκαυσίμων, τη βιοκατάλυση, τις τεχνολογίες ζύμωσης και τη βιώσιμη παραγωγή.

 η Βιοπληροφορική, η οποία συνδυάζει τη βιολογία, την επιστήμη των υπολογιστών και την τεχνολογία πληροφοριών για την ανάλυση και την ερμηνεία βιολογικών δεδομένων στην υπολογιστική βιολογία, τη γονιδιωματική, τη δομική βιοπληροφορική και τη βιολογία συστημάτων.

 η Φαρμακευτική Βιοτεχνολογία, η οποία επικεντρώνεται στην ανάπτυξη, παραγωγή και εμπορευματοποίηση βιοφαρμακευτικών προϊόντων.

 η Βιοτεχνολογία Τροφίμων και Διατροφής,  η οποία αφορά τη βιοεπεξεργασία τροφίμων, τα λειτουργικά τρόφιμα, την ασφάλεια και τη μικροβιολογία των τροφίμων και τη διατροφογονιδιωματική.

Καριέρα στις πωλήσεις 

Τα προφανή μονοπάτια στα οποία μπορεί να σταδιοδρομήσει κάποιος απόφοιτος Γεωπονικής, σύμφωνα με τη Margaret Holborough, σύμβουλο καριέρας της Graduate Prospects, σχετίζονται στενά με πεδία που έχουν να κάνουν με τη διαχείριση γης και κοπαδιών, όπως η διαχείριση καλλιεργειών και η υγεία των ζώων, η αγροτική έρευνα ή η δημοπράτηση γαιών. Άλλη μια επιλογή όμως για την ίδια αποτελούν οι πωλήσεις: «Τα αγροτικά προϊόντα και οι υπηρεσίες απαιτούν στρατηγικές πωλήσεων και μάρκετινγκ ώστε να διασφαλιστεί η κερδοφορία των εταιρειών που παράγουν ζωοτροφές, ή άλλα προϊόντα, ή προμηθεύουν τις αγροτικές μονάδες και εταιρίες», σημειώνει. 

Καριέρα στην εκπαίδευση 

Για μία σταδιοδρομία στην εκπαίδευση, οι πτυχιούχοι Γεωπονικής μπορούν να ενταχθούν στην εκπαίδευση μετά από την συμμετοχή σε σχετικά διαγωνισμό ΑΣΕΠ (με μόρια ή με γραπτές εξετάσεις). Οι εν λόγω απόφοιτοι/ες ανήκουν στον Κλάδο ΠΕ88 Γεωπονίας, Διατροφής και Περιβάλλοντος και συγκεκριμένα στο ΠΕ88.01 Γεωπόνοι. 

Επιμέλεια κειμένου: Δημήτρης Φαλλιέρος