Οι σπουδές πάνω στις Ξένες Γλώσσες και τους Πολιτισμούς μοιάζουν με… πύλες αεροδρομίου. Περνάς την πύλη και καταφέρνεις να φτάσεις νοητικά ή κυριολεκτικά, στα σημεία του κόσμου που σε ενδιαφέρουν περισσότερο. Από τότε που η ανθρωπότητα άρχισε να δυσκολεύεται λόγω των γλωσσικών διαφορών, και από τότε που ο κόσμος μας άρχισε να εξελίσσεται σε μια δύσκολη Βαβέλ, όσοι γνώριζαν εις βάθος γλώσσες και ξένους πολιτισμούς, θεωρούνταν -και ακόμα θεωρούνται- πολύτιμοι. Όσα application μετάφρασης κι αν βγουν, όσο κι αν προχωρήσει η τεχνολογία, οι γλωσσολόγοι και γνώστες ξένων γλωσσών δεν θα εκλείψουν γιατί είναι εκείνοι που κατέχουν -όπως οι αρχιτέκτονες στη μηχανική- τα θεμέλια της κάθε γλώσσας.
Στην Ελλάδα μάλιστα, που η δική μας γλώσσα δεν είναι ανάμεσα στις πιο ομιλούμενες του κόσμου, οι άνθρωποι με ακαδημαϊκό υπόβαθρο στο κομμάτι των ξένων γλωσσών/πολιτισμών χαίρουν μεγάλης εκτίμησης. Σε πανεπιστημιακό επίπεδο έχεις πολλές επιλογές αν σου αρέσει αυτό το πεδίο: 16 Τμήματα στην Ελλάδα και άλλα 4 στην Κύπρο, ανάλογα με το ποια γλώσσα ή κομμάτι υφηλίου σου φαίνεται πιο γοητευτικό για να εντρυφήσεις.
Ποιο είναι συνήθως το προφίλ των ανθρώπων που επιλέγουν τέτοιες σπουδές;
Είναι άνθρωποι που έχουν έφεση και αγάπη προς τις ξένες γλώσσες. Που αγαπούν τη φιλολογία, τη λογοτεχνία και άλλα πεδία έκφρασης και διεθνών σχέσεων. Που ενδεχομένως -χωρίς να είναι ούτε στο ελάχιστο απαραίτητο- είναι δίγλωσσοι ή πολύγλωσσοι, γεννήθηκαν ή πέρασαν κάποιο διάστημα εκτός Ελλάδας. Που έχουν περιέργεια για τον κόσμο, τις χώρες, τους ανθρώπους, τους πολιτισμούς έξω από την Ελλάδα. Που θέλουν να εμβαθύνουν στο πώς αναπτύσσονται οι πολιτιστικοί, κοινωνικοί, επιστημονικοί και πολιτικοί δεσμοί ανάμεσα στις χώρες του κόσμου.
Θα μπορούσαμε να χωρίσουμε τις σπουδές σε δύο βασικές κατηγορίες:
- τις σπουδές που έχουν να κάνουν περισσότερο με τη γλωσσολογική και φιλολογική προσέγγιση των γλωσσών, δηλαδή εστιάζουν στην ίδια τη γλώσσα (π.χ. τα Τμήματα Αγγλικής, Γαλλικής, Γερμανικής κ.λπ. Γλώσσας και Φιλολογίας). Οι σπουδές αυτές γειτνιάζουν και με τις σπουδές Εκπαίδευσης.τις σπουδές που εστιάζουν περισσότερο στον τρόπο που μια γλώσσα λειτουργεί ως συνδετικός ιστός ανάμεσα σε κράτη, προσεγγίζοντας θέματα δικαίου και των θεσμών, ιστορίας, πολιτικής αλλά και οικονομίας. (π.χ. τα Τμήματα Βαλκανικών,
- Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών, κ.λπ.).Το πεδίο αυτό γειτνιάζει περισσότερο με τις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές.
«Μια διαφορετική γλώσσα είναι μια διαφορετική οπτική ζωής», είχε πει ο Φεντερίκο Φελίνι, ο διάσημος Ιταλός κινηματογραφιστής. Και πράγματι, οι φοιτητές των σπουδών Ξένων Γλωσσών μαθαίνουν πώς να διευρύνουν το «οπτικό τους πεδίο”, κατανοώντας καλύτερα τους ξένους πολιτισμούς και προσεγγίζοντας διαφορετικά τους ξένους που συναντούν και συναναστρέφονται σε προσωπικό κι επαγγελματικό επίπεδο.
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να σπουδάσει κάποιος Ξένες Γλώσσες και Πολιτισμούς:
- Προσαρμοστικότητα στη σημερινή εποχή: Σε έναν κόσμο που η παγκοσμιοποίηση παίζει όλο και πιο καθοριστικό ρόλο, όσοι έχουν γλωσσικές σπουδές μπορούν να γεφυρώσουν γλωσσικά και πολιτισμικά χάσματα και να χειριστούν καλύτερα κάθε ζήτημα διεθνών συνεργασιών.
- Η σημασία της μετάφρασης και της διερμηνείας: Παίρνοντας πτυχίο σε ξένες γλώσσες και πολιτισμούς, και κυρίως το πτυχίο του Τμήματος Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου, αποκτάς τη δυνατότητα να εργαστείς ως επίσημος μεταφραστής ή διερμηνέας σε πλήθος οργανισμών.
- Μεγάλο εύρος ενδιαφερόντων: Οι γλωσσικές σπουδές αποτελούν εισιτήριο για να μυηθείς και να εμβαθύνεις όχι μόνο στο σκέλος της λογοτεχνίας, της γλωσσολογίας και του πολιτισμού, αλλά και στις οικονομικές, τεχνολογικές, επιστημονικές και άλλες συναλλαγές μεταξύ των κρατών.
- Γνωστικά οφέλη: Η εκμάθηση ξένων γλωσσών έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τον τρόπο σκέψης, τη μνήμη, τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και τη δεξιότητα του multitasking (ενασχόληση με παράλληλες εργασίες). Μπορεί επίσης να ενισχύσει την κριτική σκέψη και τη δημιουργικότητα. Αυτά τα γνωστικά πλεονεκτήματα μπορεί να είναι πολύτιμα σε διάφορες πτυχές της ζωής μας, όχι μόνο σε τομείς που σχετίζονται με τη γλώσσα.
Πριν ασχοληθείς με γλωσσικές σπουδές, ίσως καλό είναι να έχεις υπόψη σου μερικές δυσκολίες που ενδέχεται να αντιμετωπίσεις:
- Πνευματική κόπωση. Τα επαγγέλματα αυτού του πεδίου απαιτούν έντονη πνευματική συγκέντρωση. Η πολύωρη εργασία είναι συχνή και πολλές φορές η καταπόνηση είναι περισσότερη όταν πρόκειται, για παράδειγμα, για μετάφραση κειμένων ή ομιλιών με τεχνικό ή εξειδικευμένο περιεχόμενο.
- Στερεότυπα. Επιλέγοντας τα τμήματα ξένων γλωσσών και φιλολογίας θα διαπιστώσεις ότι πολλοί θεωρούν ότι είναι μονόδρομος για σένα να εργαστείς ως δάσκαλος/δασκάλα ή καθηγητής/καθηγήτρια ξένων γλωσσών. Αυτή όμως είναι μόνο μια πλευρά από τις πολύπλευρες διεξόδους που δίνουν οι σπουδές αυτές. Αν σου αρέσει η διδασκαλία φυσικά να την ακολουθήσεις, αν όμως δεν σου αρέσει, μη νομίζεις ότι θα εγκλωβιστείς σε αυτό το στερεότυπο.
- Λεπτές ισορροπίες. Επιλέγοντας σχολές τουρκικών, σλαβικών, ανατολικών κ.λπ. σπουδών, θα έρθεις αντιμέτωπος/η με λεπτές ισορροπίες αλλά και ηθικά διλήμματα. Θα χρειάζεται πάντα να έχεις επαγρύπνηση και να προωθείς τη σωστή απόδοση εννοιών. Ως μεταφραστής/στρια ή διερμηνέας ενδέχεται να αντιμετωπίσεις ευαίσθητο ή αμφιλεγόμενο γλωσσικό περιεχόμενο. Και πρέπει πάντα να ενεργείς με εμπιστευτικότητα, ακρίβεια και πολιτισμική ευαισθησία.
Ελλάδα:
- Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α
- Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Α.Π.Θ.
- Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α
- Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Α.Π.Θ.
- Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α
- Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Α.Π.Θ.
- Τμήμα Ισπανικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α
- Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Ε.Κ.Π.Α
- Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Α.Π.Θ.
- Τμήμα Ρωσικής Γλώσσας και Φιλολογίας και Σλαβικών Σπουδών, Ε.Κ.Π.Α
- Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
- Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών, Παν. Μακεδονίας
- Τμήμα Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών, Ε.Κ.Π.Α
- Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών, Δ.Π.Θ.
- Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών, Παν. Αιγαίου
- Τμήμα Γλωσσικών και Διαπολιτισμικών Σπουδών, Παν. Θεσσαλίας
Κύπρος:
- Σπουδές Αγγλικής Φιλολογίας, Παν. Λευκωσίας
- Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Παν. Κύπρου
- Αγγλικές Σπουδές, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου
- BA (Hons) English Language & Literature, University of Central Lancashire-Cyprus
- Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας Παν. Κύπρου
- Τμήμα Τουρκικών Σπουδών, Παν. Κύπρου
Οι απόφοιτοι των βασικών φιλολογικών τμημάτων (όπως π.χ. αγγλική ή γαλλική γλώσσα και φιλολογία κ.λπ.) μπορούν να εργαστούν -όπως αναφέραμε πιο πάνω- ως καθηγητές ξένης γλώσσας στην πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ως επαγγελματίες εφαρμοσμένης γλωσσολογίας, ως κριτικοί ξένης λογοτεχνίας, θεάτρου ή κινηματογράφου, αλλά και ως διερμηνείς ή μεταφραστές.
Kαλό είναι όμως να θυμάσαι ότι επίσημες μεταφράσεις (μεταφράσεις δηλαδή που γίνονται δεκτές από το Δημόσιο) μπορούν να κάνουν μόνο οι απόφοιτοι του Τμήματος Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου (όπως επίσης και οι δικηγόροι αλλά και η Μεταφραστική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών).
Οι απόφοιτοι των σχολών αυτών μπορούν κάλλιστα επίσης να εργαστούν:
- σε ερευνητικά κέντρα και διεθνείς οργανισμούς
- σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, καθώς είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι σε επιχειρήσεις που έχουν συναλλαγές με όλο τον κόσμο (π.χ. ναυτιλιακές, τουριστικές επιχειρήσεις, πολυεθνικές κ.ά.)
- σε εταιρείες μεταφορών (αεροπορικές, ακτοπλοϊκές εταιρείες, κ.ά.)
- σε Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, σε εκδοτικούς οίκους και σε εταιρείες διαφήμισης, marketing και επικοινωνίας.
Από την άλλη πλευρά, οι απόφοιτοι Τουρκικών, Βαλκανικών, Σλαβικών, Ανατολικών και λοιπών Σπουδών, μπορούν να χτίσουν τη σταδιοδρομία τους:
- σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και τράπεζες που αναπτύσσουν επιχειρηματικές και επενδυτικές δραστηριότητες στον χώρο της Βαλκανικής, της Ανατολικής Ευρώπης, της Εγγύς Ανατολής και αλλού.
- στο Διπλωματικό Σώμα ως μορφωτικοί και οικονομικοί ακόλουθοι, ή ως εμπειρογνώμονες (ύστερα από επιτυχή εισαγωγή στη Διπλωματική Ακαδημία), αλλά και σε προξενικά γραφεία.
- σε Διεθνείς Οργανισμούς Ανάπτυξης και Ανθρωπιστικής Βοήθειας και σε μη κυβερνητικούς οργανισμούς, όπως π.χ. η Παρευξείνια Τράπεζα, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, ο Οργανισμός Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων, ο OXFAM, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, η «Ευρωπαϊκή Προοπτική» κ.ά.
- σε δημόσιες επιχειρήσεις και υπουργεία ως στελέχη, σύμβουλοι και εμπειρογνώμονες
- σε ερευνητικά ιδρύματα στην Ελλάδα και το εξωτερικό που δραστηριοποιούνται στο χώρο της Βαλκανικής, της Ανατολικής Ευρώπης, της Εγγύς Ανατολής, και αλλού
- αλλά και στην Εκπαίδευση, ως εκπαιδευτικοί για μαθήματα της ειδικότητάς τους.
Επιμέλεια κειμένου: Δημήτρης Φαλλιέρος
Ευχαριστούμε για τη συμβολή της, την Μαρίνα Λεωνιδοπούλου, απόφοιτη Γλωσσολογίας και Γαλλικής Φιλολογίας, Managing Partner της εταιρείας Out of the box