Όταν ήμουν στο Πανεπιστήμιο είχαμε έναν καθηγητή που δεν είχε ιδιαίτερο πρόβλημα να προκαλεί (ή να προσβάλλει κατά άλλους) τους φοιτητές του. Μια φορά μπήκε στο αμφιθέατρο και έδωσε σε έναν φοιτητή ένα τούβλο - ένα πραγματικό οικοδομικό τούβλο. Του είπε ειρωνικά: «Σου δίνω κάτι με το οποίο μπορείς να ταυτιστείς». Ο φοιτητής στο τέλος του μαθήματος επέστρεψε το τούβλο στον καθηγητή με ένα χαρτάκι πάνω που έγραφε: «Σας το επιστρέφω. Ελπίζω η επόμενη χρήση του να είναι πιο (επ)οικοδομητική». 

Γιατί το έκανε αυτό ο καθηγητής; Δεν συμπαθούσε πολύ τον φοιτητή του. Τον θεωρούσε ανόητο. Ήθελε να τον προκαλέσει. Ό,τι από τα τρία κι αν ισχύει, για μένα ξεπέρασε τα όρια. Ο φοιτητής από την άλλη, με την κίνησή του, έθεσε ξανά τα όρια. Στο τέλος του εξαμήνου ο φοιτητής πήρε έναν από τους μεγαλύτερους βαθμούς στο Τμήμα.

Το να θέτουμε τα όριά μας όταν χρειάζεται, δεν είναι πάντα εύκολο. Είναι όμως πάντα το ενδεδειγμένο. Και στις περισσότερες περιπτώσεις το να θέσουμε τα όριά μας, έστω κι αν αρχικά φαίνεται σαν φιτίλι που μπορεί να πυροδοτήσει μια τριβή ή έναν καυγά, στο τέλος μπορεί να γίνει ο λόγος που ο απέναντί σου θα σε σεβαστεί περισσότερο και θα σε αντιμετωπίσει ως ίσο προς ίσο.

«Οριακές» καταστάσεις…

Η πολιορκία των ορίων μας δεν έχει να κάνει μόνο με μια «κακοποιητική» συμπεριφορά. Έχει να κάνει με πολλά περισσότερα. Και δεν γίνεται πάντα ηθελημένα ή κακόβουλα. Παραβίαση ορίων μπορεί να γίνει όταν σε μια συνέντευξη εργασίας σε ρωτάνε για την οικογενειακή σου κατάσταση ή για οτιδήποτε άλλο άσχετο με τη φύση της εργασίας. Όταν δεν σέβονται τον χρόνο σου. Όταν σου ζητούν συστηματικά να υπερβαίνεις το φάσμα των δυνατοτήτων ή αρμοδιοτήτων σου. Μπορείς κάθε τι από αυτά να το αντιμετωπίσεις με διαλλακτικότητα και δεκτικό πνεύμα, όμως αυτό έγκειται καθαρά στη δική σου διακριτική ευχέρεια. Με λίγα λόγια, το ποια είναι τα δικά σου όρια και το κατά πόσο θα τα καταπατήσεις, εξαρτάται αποκλειστικά από εσένα και κανείς δεν πρέπει να έχει λόγο σε αυτό.

Ο φράχτης που φτιάχνουμε 

Δες τα όριά σου σαν έναν φράχτη. Αν δεν τον έχεις φτιάξει, ξεκίνα να τον φτιάχνεις τώρα, σανίδα-σανίδα. Μερικές πολύ καλές ιδέες για να δημιουργήσεις έναν υγιή φράχτη, όχι μόνο σε επαγγελματικό αλλά και σε οποιοδήποτε άλλο επίπεδο, είναι:

• Προσδιόρισε πρώτα ποιες είναι οι δικές σου «κόκκινες γραμμές». Δεν μας ενοχλούν όλους τα ίδια πράγματα. Δες τι ενοχλεί περισσότερο εσένα, τι σε αποσυντονίζει και τι σε εμποδίζει να συνεργαστείς ομαλά. Εκεί είναι τα όριά σου.
• Κάνε δοκιμές. Δεν χρειάζεται να κρατήσεις την ίδια οριοθέτηση εφ’ όρου ζωής. Σε διαφορετικές φάσεις της ζωής σου, έχεις δικαίωμα να επανατοποθετείς τα όριά σου.
• Εξοικειώσου με την άρνηση. Το να λες «όχι», εκεί που πρέπει να πεις «όχι», δεν είναι μια ικανότητα που αποκτάται εύκολα. Καλλιεργείται όμως και αποδίδει καρπούς.
• Η στάση σου λέει περισσότερα από ό,τι το στόμα σου. Μερικές φορές δεν χρειάζεται να επικοινωνήσουμε τα όριά μας, τουλάχιστον όχι με λεκτικό τρόπο. Η ίδια η στάση ζωής μας, ο τρόπος που σεβόμαστε εμείς οι ίδιοι τα όρια των άλλων, μπορεί να είναι αρκετά για να περάσουμε το «μήνυμα».
• Διάλεξε τι φράχτη θα φτιάξεις. Υπάρχουν οι φράχτες με ηλεκτροφόρα σύρματα και οι φράχτες με λουλούδια. Που σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να είναι επιθετικός ή απειλητικός ο τρόπος που θα οριοθετήσεις τις ανάγκες σου, υπάρχει πάντα άλλος τρόπος.
• Τέλος, ζήτα βοήθεια. Μην ξεχνάς ότι τα όρια δεν έχουν να κάνουν μόνο με το «τι δεν θέλουμε», αλλά και με το «τι θέλουμε». Είναι λογικό να έχεις όρια στο τι μπορείς να κάνεις μόνος/η σου, και να ζητάς βοήθεια και συμβολή από τους γύρω σου όταν φτάνεις στα όρια των ικανοτήτων ή των αντοχών σου.

*Μια συνήθης παρανόηση είναι ότι τα όριά μας είναι το ίδιο πράγμα με το comfort zone μας. Πολλοί άνθρωποι στη ζωή μας θα μας ωθήσουν να ξεπεράσουμε το comfort zone μας, όμως σε καμία περίπτωση αυτό δεν πρέπει να γίνει σε βάρος των ορίων που ο καθένας θέτει για τον εαυτό του με γνώμονα την ψυχική, πνευματική και σωματική του υγεία. Ας έχεις στο μυαλό αυτό που κάποιος εύστοχα διατύπωσε: «Δεν θα χρειαστεί ποτέ να βάλεις φωτιά στον εαυτό σου για να κρατήσεις ζεστούς τους άλλους».

---

Συντάκτης: Δημήτρης Φαλλιέρος

Εικόνες: Pexels