Updated 25/8/2020: Παράνομη κρίθηκε η απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους.

Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, με την υπ'αριθμ. 129/2020 γνωμοδότηση, ύστερα από ερώτημα του Υφυπουργού Παιδείας, γνωμοδότησε ότι η απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ για τον τόπο των εξετάσεων (πρακτικό 11/26/6/2020 του ΔΟΑΤΑΠ) είναι παράνομη γιατί έχει εκδοθεί κατά παράβαση του Συντάγματος (χωρίς νομοθετική εξουσιοδότηση) και είναι αντίθετη προς το άρθρο 16 παρ. 1 του Συντάγματος, σύμφωνα με όσα άλλωστε ορίζει και η 1755/2017 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Το ΝΣΚ υποστηρίζει οτι η απόφαση δεν παράγει κανένα νομικό αποτέλεσμα και ο ΔΟΑΤΑΠ οφείλει άμεσα να την ανακαλέσει από την ημέρα δημοσιεύσής της.

Η παραπάνω γνωμοδότηση του ΝΣΚ επιβεβαιώνει πληρως το άρθρο μας για την απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ που μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά παράκάτω. Στο άρθρο μας υποστηρίζουμε με τα ίδια επιχειρήματα της γνωμοδότησης του ΝΣΚ ότι η απόφαση είναι παράνομη και πρέπει να ανακληθεί.

Μπορείτε να δειτε αναλυτικά τη γνωμοδότηση του ΝΣΚ εδώ

Το άρθρο μας παρακάτω: 

Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΟΑΤΑΠ ανακοίνωσε τον Ιούλιο πως αποφάσισε ότι δεν θα αναγνωρίζει πλέον τους τίτλους σπουδών των εξ αποστάσεως προγραμμάτων πανεπιστημίων του εξωτερικού, εκτός και αν οι φοιτητές μεταβαίνουν στη χώρα της έδρας του Πανεπιστημίου για τις γραπτές εξετάσεις των μαθημάτων.

Μόλις δημοσιεύθηκε η απόφαση λάβαμε εκατοντάδες μηνύματα από ενδιαφερόμενους (φοιτητές, υποψήφιους φοιτητές και γονείς), οι οποίοι μας μετέφεραν τον προβληματισμό τους για τις συνέπειες που θα έχει η απόφασή αυτή στα σχέδιά τους να συνεχίσουν ή να ξεκινήσουν εξ αποστάσεως σπουδές σε πανεπιστήμια του εξωτερικού. Η κατάσταση φυσικά αλλάζει, ειδικά μετά τη δέσμευση της Υπουργού Παιδείας για την επίλυση του θέματος και για αφαίρεση των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, ακόμα και με νομοθετική ρύθμιση αν χρειαστεί, και μετά τη συνειδητοποίηση πως, λόγω της πανδημίας, το 2020-21 όλες οι εξετάσεις θα συνεχίσουν να γίνονται online, καθιστώντας την απόφαση άνευ αντικειμένου. Οι φοιτητές με τους οποίους μιλάμε σε καθημερινή βάση, πλέον φαίνεται πως σχεδιάζουν κανονικά τις online σπουδές τους για το επόμενο έτος. 

Παρακάτω παραθέτουμε τις πιο βασικές ερωτήσεις που έχετε θέσει στα μηνύματα σας και απαντούμε εμπεριστατωμένα με βάση τον νόμο που ισχύει για τον ΔΟΑΤΑΠ, τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και τις τελευταίες εξελίξεις για το θέμα αυτό. 

Είναι παράνομη η απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ; Γιατί το Υπουργείο Παιδείας την χαρακτήρησε εξ'αρχής "προβληματική";

Ναι, η απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ είναι παράνομη και για αυτό πρέπει να ακυρωθεί, όπως μας τόνισαν ανεπιφύλακτα έγκριτοι νομικοί, στους οποίους απευθυνθήκαμε. Η απόφαση επαναλαμβάνει προηγούμενη προσπάθεια του ΔΟΑΤΑΠ το 2015 να αλλάξει τις προϋποθέσεις αναγνώρισης τίτλων σπουδών, την οποία ακύρωσε το Συμβούλιο της Επικρατείας με την 1755/2017 απόφασή του (με πρόεδρο της σύνθεσης του δικαστηρίου τη σημερινή Πρόεδρο της Δημοκρατίας κα. Αικατερίνη Σακελλαροπούλου) διευκρίζοντας πως o ΔΟΑΤΑΠ δεν έχει καμία τέτοια αρμοδιότητα.

Δεν χρειάζεται να σχολιάσουμε πόσο αναχρονιστική είναι η απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ ούτε και τον προφανή παραλογισμό της απόφασης που ορίζει ότι οι φοιτητές θα πρέπει να μεταβαίνουν σε άλλη χώρα για να δώσουν εξετάσεις, τα θέματα αυτά έχουν ήδη αναλυθεί από πλήθος Μ.Μ.Ε. (παραθέτουμε στο τέλος του άρθρου μας links σχετικών δημοσιεύσεων). Εμείς θα εστιάσουμε κυρίως στο γεγονός ότι η απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ είναι παράνομη, γιατί δεν στηρίζεται στις διατάξεις του Ν.3328/2005 που διέπουν τη λειτουργία και την οργάνωση του Οργανισμού. 

Πιο συγκεκριμένα: 

Σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο του ΔΟΑΤΑΠ (Ν.3328/2005), ο ΔΟΑΤΑΠ έχει τις εξής αρμοδιότητες:

Σκοπός του Οργανισμού είναι:

α) Η αναγνώριση τίτλων σπουδών που απονέμονται από ομοταγή εκπαιδευτικά ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης, πανεπιστημιακής και τεχνολογικής κατεύθυνσης της αλλοδαπής και
β) η παροχή πληροφοριών σχετικά με σπουδές στην ανώτατη εκπαίδευση στην ημεδαπή και αλλοδαπή.

Περαιτέρω στο άρθρο 4 του ίδιου νόμου, προσδιορίζονται οι προϋποθέσεις για την αναγνώριση των εξ αποστάσεως μεταπτυχιακών προγραμμάτων, στις οποίες δεν περιλαμβάνεται ο τόπος των εξετάσεων.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τον νόμο, οι αρμοδιότητες του ΔΟΑΤΑΠ περιορίζονται στην έκδοση ατομικών διοικητικών πράξεων (αναγνώριση τίτλων σπουδών μετά από αίτηση  ενδιαφερομένου) και πληροφόρηση προς το κοινό σε σχέση με τις προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος (και όχι ο ίδιος ο ΔΟΑΤΑΠ) για την αναγνώριση τίτλων σπουδών. Ο ΔΟΑΤΑΠ στερείται αρμοδιότητας να εκδίδει αποφάσεις κανονιστικού χαρακτήρα, δηλαδή εν προκειμένω αποφάσεις που αφορούν στις προϋποθέσεις αναγνώρισης τίτλων σπουδών. Τις προϋποθέσεις τις ορίζει ο νόμος. Εξάλλου, η απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ  για τον τόπο των εξετάσεων δεν στηρίχθηκε σε εξουσιοδοτική διάταξη νόμου που να του δίνει τέτοια αρμοδιότητα και συνεπώς εκδόθηκε κατά παράβαση του άρθρου 43 παρ. 2 εδ. β΄ του Συντάγματος.

Ο ίδιος ο ΔΟΑΤΑΠ ανακοίνωσε στη σελίδα του ότι η απόφασή του αφορά σε "επικαιροποίηση" του νόμου και ο πρόεδρος του Οργανισμού κ. Καλογήρου δήλωσε στα ΝΕΑ ότι ο ΔΟΑΤΑΠ ακολούθησε τη νομολογία (sic) που ισχύει για το ΕΑΠ. Η απόφαση, όμως, αυτή δεν είναι απλή επικαιροποίηση, ούτε ερμηνεία του υφιστάμενου νόμου ή απλή εγκύκλιος ή σύσταση, αλλά πράξη που περιέχει νέο κανόνα δικαίου, αφού ορίζει νέα προϋπόθεση για την αναγνώριση τίτλων σπουδών. Η απόφαση αυτή επιφέρει νόμιμες συνέπειες (άρνηση αναγνώρισης τίτλων σπουδών σε αντίθεση με την μέχρι πρότινος τακτική του ΔΟΑΤΑΠ) και έχει αναδρομική ισχύ για όλους όσους φοιτούν τώρα σε εξ αποστάσεως προγράμματα.  Δεν πρόκειται δηλαδή για ατομική διοικητική πράξη, ούτε για πράξη πληροφοριακού χαρακτήρα, αλλά πράξη υπερβαίνουσα τις εκ του νόμου κατ’ εξουσιοδότηση αρμοδιότητες του Διοικητικού Συμβουλίου του Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π, όπως τόνισε και η Σύνοδος των Πρυτάνεων των Κυπριακών Πανεπιστημίων στο ψήφισμά της. 

Προς επίρρωση των παραπάνω, εξαιρετική σημασία έχει η απόφαση 1755/2017 του Συμβουλίου της Επικρατείας,  που όχι μόνο ακύρωσε ως παράνομη παρόμοια απόφαση του Οργανισμού αλλά προσδιόρισε επακριβώς τις αρμοδιότητες του ΔΟΑΤΑΠ (μάλιστα πρόεδρος της σύνθεσης του δικαστηρίου που προσδιόρισε τις αρμόδιοτητες του ΔΟΑΤΑΠ ήταν η σημερινή Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Αικατερίνη Σακελλαροπούλου). Η συγκεκριμένη απόφαση του ΣτΕ έχει εξαιρετική σημασία γιατί παρέχει διευκρινίσεις ως προς τις αρμοδιότητες του ΔΟΑΤΑΠ. Συγκεκριμένα στο διατακτικό της απόφασης αναφέρεται μεταξύ άλλων:  "Από την ανάλυση των διατάξεων του Ν 3328/2005 για τον ΔΟΑΤΑΠ .... το Δικαστήριο συνάγει ότι τα αρμόδια όργανα του εν λόγω οργανισμού αποφαίνονται επί ατομικών περιπτώσεων ακαδημαϊκής αναγνώρισης τίτλων της αλλοδαπής και εκδίδουν αποκλειστικά πράξεις ατομικού χαρακτήρα,  κατόπιν αίτησης συγκεκριμένου προσώπου για την αναγνώριση του τίτλου σπουδών που κατέχει, των οποίων οι έννομες συνέπειες εξαντλούνται στο πρόσωπο που υπέβαλε την εν λόγω αίτηση". Επομένως, "ο ΔΟΑΤΑΠ στερείται αρμοδιότητας προς έκδοση κανονιστικών πράξεων για τη ρύθμιση της διαδικασίας και των προϋποθέσεων αναγνώρισης αλλοδαπών τίτλων σπουδών" (όπως τονίζει και η καθηγήτρια Νομικής του ΑΠΘ, κ. Ε. Πρεβεδούρου σε άρθρο της )

Πέρα από την προφανή αναρμοδιότητα του ΔΟΑΤΑΠ να εκδίδει αποφάσεις κανονιστικού χαρακτήρα μπορούμε να παραθέσουμε πλήθος πρόσθετων επιχειρημάτων για τη μη νομιμότητα της απόφασης του Οργανισμού. 

Η απόφαση αυτή μας καθιστά τη μοναδική χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που αντιτίθεται στην πανευρωπαϊκά αποδεκτή πρακτική της εξ'αποστάσεως εκπαίδευσης, απαιτώντας γραπτές δια ζώσης εξετάσεις χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την έδρα του φοιτητή. Μας τοποθετεί σε τροχιά ταύτισης με την Ουγγαρία του Ορμπάν όπου η συστηματική παραβίαση της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας φαίνεται πως αποτελεί σχεδόν αυτοσκοπό. 

Η απόφαση στερεί τη δυνατότητα σε πολλούς εργαζόμενους νέους, γονείς, ανθρώπους με προβλήματα υγείας και αντικειμενικές δυσκολίες μετακίνησης, και ειδικά όσους κατοικούν σε επαρχιακές πόλεις και νησιά να αποκτήσουν πρόσβαση σε ανώτερες σπουδές. Πράγματι, λίγοι έχουν τα οικονομικά μέσα και τη δυνατότητα να ταξιδεύουν στο εξωτερικό 2 φορές το χρόνο για όσο διαρκεί το προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών που έχουν επιλέξει.

 Η απόφαση αναιρεί την αναγνώριση πτυχίων που στην Ελλάδα αναγνωρίζονται εδώ και δεκαετίες. Γιατί σταματάμε ως χώρα να αναγνωρίζουμε πτυχία, τα οποία, μέσα από τους φορείς πιστοποίησης που έχουν ιδρυθεί πλέον στις ευρωπαϊκές χώρες συνεχώς αναβαθμίζουν την ποιότητά τους; Η Ελλάδα οφείλει να ενθαρρύνει και να διευκολύνει τους πολίτες της να βελτιώνουν συνεχώς τις γνώσεις και δεξιότητες τους, μέσα από ποιοτικές επιλογές προγραμμάτων από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, οι οποίοι κρίνονται συνεχώς από δημόσιους φορείς πιστοποίησης ποιότητας. Η περαιτέρω συμμετοχή στο ελληνικό ακαδημαϊκό γίγνεσθαι των κατόχων των τίτλων αυτών συμβάλλει στην ανάπτυξη της τέχνης, επιστήμης, έρευνας και διδασκαλίας, σύμφωνα με το άρθρο 16 παρ. 1 του Συντάγματος.

Η απόφαση δεν εξηγεί πώς αναβαθμίζεται η ποιότητα ενός πτυχίου όταν αλλάζει ο τόπος της εξέτασης. Είναι δυνατόν να πεισθεί οποιοσδήποτε ότι είναι ουσιαστική προϋπόθεση για την αναγνώριση ενός τίτλου ο τόπος της εξέτασης; Ο ΔΟΑΤΑΠ απαιτεί η εξέταση να γίνεται όχι απαραίτητα στην έδρα του Πανεπιστημίου αλλά σε "οποιοδήποτε άλλο εξεταστικό κέντρο στη χώρα της έδρας του Πανεπιστημίου". Με άλλα λόγια, οπουδήποτε εκτός από την Ελλάδα. Πώς διαφέρει η εξέταση π.χ. του Open University της Μ. Βρετανίας υπό την επίβλεψη του British Council στην Αθήνα, ή η εξέταση του Ανοικτού Πανεπιστημίου της Κύπρου σε αίθουσες στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας από την εξέταση σε αντίστοιχους χώρους στο εξωτερικό; Μήπως το επόμενο βήμα για την Ελληνική πολιτεία είναι να ζητεί από τους Έλληνες πολίτες να μεταβαίνουν στο εξωτερικό και για γραπτές εξετάσεις άλλων φορέων π.χ. στη Μεγάλη Βρετανία για τις εξετάσεις του Lower και του Proficiency του Cambridge με το σκεπτικό ότι για τις εξετάσεις του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας υπάρχουν εξεταστικά κέντρα μόνο στην Ελλάδα;;

Περαιτέρω, πέρα από την αρχή της νομιμότητας η απόφαση αυτή παραβιάζει και άλλες βασικές αρχές διοικητικού δικαίου, όπως την αρχή της χρηστής διοίκησης και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικούμενου, που επιβάλλει στη Διοίκηση να λειτουργεί με επιμέλεια, ειλικρίνεια και εντιμότητα απέναντι στο διοικούμενο, χωρίς να τον αιφνιδιάζει. 

Είναι πραγματικά λυπηρό εν έτει 2020, ένας δημόσιος φορέας να λειτουργεί αυθαίρετα  και να ταλαιπωρεί τους πολίτες αγνοώντας επιδεικτικά τον νόμο, τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και το ίδιο το Σύνταγμα της χώρας. Επιπλέον παρόλο που ο ΔΟΑΤΑΠ υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας, αγνοεί ίδια την εκπαιδευτική πραγματικότητα, όπως έχει διαμορφωθεί παγκοσμίως.

Τι πρόκειται να γίνει σε σχέση με την απόφαση αυτή; Tι έχει δηλώσει σχετικά η Υπουργός Παιδείας; 

Για λόγους ασφάλειας δικαίου η συγκεκριμένη απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ θα πρέπει να ακυρωθεί ως παράνομη, για όλους του λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω. Το Υπουργείο Παιδείας έχει γίνει δέκτης δεκάδων παραπόνων από ξένες πρεσβείες ενώ στελέχη του Υπουργείου έχουν χαρακτηρίσει την απόφαση ως προβληματική. 

Μάλιστα το θέμα συζητήθηκε μεταξύ του Πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη και του Πρόεδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Αναστασιάδη, με τον Πρωθυπουργό να αντιμετωπίζει θετικά το αίτημα του Προέδρου της Κύπρου για επίλυση του θέματος.
Η Υπουργός Παιδείας, κα. Κεραμέως, δεσμεύθηκε ότι το Υπουργείο θα προχωρήσει σε αναμόρφωση του πλαισίου αναγνώρισης με στόχο τη μεγαλύτερη ευελιξία και την άρση των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων, ακόμα και με νομοθετική ρύθμιση. Πρόσθεσε, τέλος, ότι, ούτως ή άλλως, η απόφαση δεν θα εφαρμοστεί εν μέσω πανδημίας.

Τη διαβεβαίωση της Υπουργού Παιδείας ότι προωθείται διαδικασία για την άρση των προβλημάτων που δημιουργεί η απόφαση μετέφερε και ο Υπουργός Παιδείας της Κύπρου προς τη Σύνοδο των Πρυτάνεων των Κυπριακών Πανεπιστημίων.

Τι πρέπει να γνωρίζω αν είμαι ήδη φοιτητής σε εξ αποστάσεως πρόγραμμα ή αν σκοπεύω να ξεκινήσω τις σπουδές μου τον Σεπτέμβριο του 2020;

Oι εξετάσεις του ακαδημαϊκού έτους 2020-2021 σε όλα τα εξ αποστάσεως προγράμματα, το πιθανότερο είναι ότι θα γίνουν online λόγω πανδημίας, όπως ακριβώς συνέβη και τον Ιούνιο του 2020 για όλα τα προγράμματα των ελληνικών πανεπιστήμιων και των πανεπιστήμιων του εξωτερικού. Συνεπώς, όσοι φοιτούν ήδη σε κάποιο εξ αποστάσεως πρόγραμμα θα το ολοκληρώσουν χωρίς να χρειαστεί να μετακινηθούν σε άλλες χώρες για τις εξετάσεις του Ιανουαρίου και Ιουνίου, ούτε καν σε εξεταστικά κέντρα εντός Ελλάδος. Η συγκυρία είναι, επίσης, κατάλληλη για όλους όσοι επιθυμούν να ξεκινήσουν κάποιο εξ αποστάσεως πρόγραμμα τον Σεπτέμβριο, καθώς, και οι νέοι φοιτητές, όπως οι ήδη φοιτούντες, θα δώσουν εξετάσεις το 2020-2021 από την ασφάλεια του σπιτιού τους. Εντωμεταξύ, η απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ αναμένεται να αντικατασταθεί με νέα ρύθμιση που θα περιορίζει τη γραφειοκρατία και την ταλαιπωρία των πολιτών.

Η τεχνολογία έχει ήδη μετασχηματίσει την εκπαίδευση παγκοσμίως, πριν ακόμη τον Covid-19. H πανδημία επιβεβαίωσε τη σημασία της τεχνολογίας και των ευέλικτων μορφών διδασκαλίας και μάθησης. Παρά τους περιορισμούς της, η πανδημία είναι ταυτόχρονα μια ευκαιρία για μάθηση και ενίσχυση των δεξιοτήτων μας μέσα από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. 

Μαρία Αλεξίου

Founder www.eduguide.gr

-------------------

Παραπομπές & Σχετικά δημοσιεύματα:

Ιδρυτικός Νόμος ΔΟΑΤΑΠ (Ν.3328/2005) (link)

Οι εξετάσεις στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, Τα Νέα (link)

Aπόφαση υπ.αριθμ. 1755/2017 του Συμβουλίου της Επικρατείας (link), όπως δημοσιεύθηκε στο lawspot.gr

Άρθρο της της καθηγήτριας της Νομικής Σχολής Ε. Πρεβεδούρου, όπου αναλύεται μεταξύ άλλων η απόφαση του ΣτΕ σε σχέση με τις αρμοδιότητες του ΔΟΑΤΑΠ (link), όπως δημοσιεύθηκε στο site prevedourou.gr

Ψήφισμα της Συνόδου των Πρυτάνεων των Κυπριακών Πανεπιστημίων (link)

"Aντίδραση της Κύπρου για τα πτυχία", Καθημερινή (link)

Απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ φέρνει τα πάνω κάτω στις σπουδές εξ' αποστάσεως, H Αυγή, (link)

"Στα χνάρια του ...Όρμπαν ο ΔΟΑΤΑΠ", www.liberal.gr (link)

"ΔΟΑΤΑΠ: Ο οργανισμός που κατάργησε με μια απόφαση τις σπουδές εξ αποστάσεως! "(Φιλεύθερος & liberal.gr) (link)

"Παράνομη απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ προκαλεί ένταση στις σχέσεις της χώρας με ξένα Πανεπιστήμια", thepresident.gr (link)

"Επικοινωνία Μητσοτάκη-Αναστασιάδη.." ΑΠΕ ΜΠΕ & skai.gr (link)

"Ν.Κεραμέως: Να μην ανησυχούν οι φοιτητές της εξ αποστάσεως φοίτησης για την απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ" (link)