Όπως μπορείς να μάθεις, μπορείς και να ξε-μάθεις;

Σε αυτή τη σελίδα, πάντα μιλάμε για τα μυστικά και τα βάθη της μάθησης. Πάμε λίγο όμως αντίστροφα: Γιατί όλο και περισσότεροι μιλάνε για την αξία του να… ξεμαθαίνεις; Τι προσφέρει; Πόσο εύκολο είναι;

«Οι αναλφάβητοι του 21ου αιώνα δεν θα είναι εκείνοι που δεν μπορούν να διαβάσουν και να γράψουν, αλλά εκείνοι που δεν μπορούν να μάθουν, να ξε-μάθουν και να ξαναμάθουν”, είχε προβλέψει ο αμερικανός συγγραφέας Alvin Toffler στο βιβλίο του, Future shock. Και πόσο μέσα έπεσε!

Το να ξεμαθαίνουμε αυτά που ήδη ξέρουμε έχει γίνει μια από τις πιο σημαντικές δεξιότητες για όσους θέλουν να εξελιχθούν, και μιλάνε για αυτή καθηγητές, ακαδημαϊκοί και εκπρόσωποι επιχειρήσεων. Εσύ βέβαια, που έχεις κοπιάσει για να μάθεις πράγματα στο πλαίσιο των σπουδών σου, που έχεις ξενυχτίσει και έχουν γίνει τα μάτια σου κουμπότρυπες για να αφομοιώσεις γνώσεις, είναι λογικό να σκέφτεσαι: «θα πετάξω τόση γνώση στο καλάθι των αχρήστων;». Όχι, δεν καλείται κανείς να σβήσει τις γνώσεις του, όπως έσβηνε ο Will Smith στους Men in Black τις μνήμες των ανθρώπων με το ειδικό στιλό.

Όμως πρέπει να είσαι έτοιμος/η να αμφισβητήσεις μερικές φορές κάποια από αυτά που ξέρεις. Ή να αντικαταστήσεις κάποιες γνώσεις με νέες, εξελιγμένες. Ο λόγος; Ο κόσμος που ζούμε τρέχει με ταχύτητες που μας ξεπερνούν. Ό,τι μαθαίνουμε σε ακαδημαϊκό επίπεδο, μέσα στη σχολή μας, μπορεί στην εργασιακή μας πορεία να θεωρείται πια παρωχημένο ή να ανατραπεί. Παράδειγμα; Αλλιώς γινόταν η διαχείριση των data πριν λίγα χρόνια, αλλιώς τώρα. Αλλιώς εφαρμοζόταν το marketing, αλλιώς σήμερα. Και συνεχίζει να αλλάζει. Αν εμείς δεν έχουμε την προσαρμοστικότητα να απαλλαγούμε από παλιές γνώσεις για να υποδεχτούμε νέες, μας βλέπω να κολλάμε σε μια διανοητική κινούμενη άμμο, αδύναμοι να προχωρήσουμε.

Μερικοί τρόποι για να ξε-μαθαίνουμε εύκολα:

• Θυμήσου: κανείς δεν έχει το αλάνθαστο, ούτε καν ο πάπας. Ακόμα κι αν έχεις μάθει κάτι από κάποιον άνθρωπο που εμπιστεύεσαι με «κλειστά μάτια» δεν σημαίνει ότι αυτή η γνώση θα ισχύει εις το διηνεκές. Κάθε γνώση έχει αξία για ένα συγκεκριμένο διάστημα, μετά γίνεται βαρίδι που δεν σε αφήνει να κουνηθείς.
• Το unlearning, δηλαδή η ικανότητα να ξε-μαθαίνεις, είναι σαν τη μάθηση: βασίζεται στην αρχή του trial-and-error. Δοκίμασε κάτι και αν βλέπεις ότι δεν λειτουργεί, απόβαλλέ το από το γνωσιακό σου οπλοστάσιο.
• Γίνε αμφισβητίας με αιτία. Όλοι οι μεγάλοι εφευρέτες και πρωτοπόροι της ιστορίας, βάσισαν τις ανακαλύψεις τους στο ότι αμφισβήτησαν αυτό που όλοι θεωρούσαν σωστό και λογικό. Μέχρι να αποδειχτεί ότι η γη είναι σφαιρική, η εμπεριστατωμένη γνώση ήταν ότι η γη είναι επίπεδη.
• Μην περιστοιχίζεσαι μόνο από ομοϊδεάτες. Να αναζητάς την αντίθετη σκέψη, να την αξιολογείς και να την εκτιμάς. Προσοχή: Μόνο αν αυτή η σκέψη κοιτάει προς τα μπροστά και όχι προς τα πίσω. Το διευκρινίζουμε γιατί δυστυχώς πολλά πισωγυρίσματα γίνονται στις νοοτροπίες των ανθρώπων τελευταία.
• Κάνε χώρο για το «νέο». Όπως κάνεις εκκαθάριση δίσκου στον υπολογιστή σου για λειτουργεί καλύτερα, κάνε το ίδιο και στο μυαλό σου. Καθάρισε το περιττό ώστε να υπάρξει χώρος για το χρήσιμο. Ο Bruce Lee έλεγε «άδειασε το φλιτζάνι σου ώστε να μπορείς να το γεμίσεις», και εννοούσε αυτό ακριβώς.
• Αγκάλιασε την περιέργειά σου. Γιατί τα παιδιά μαθαίνουν πιο εύκολα; Ένας από τους λόγους είναι επειδή δεν προσκολλώνται σε γνώσεις και πεποιθήσεις. Είναι πάντα περίεργα να μάθουν κάτι νέο, κάνουν ερωτήσεις και δεν φοβούνται να αλλάξουν συνήθειες. Ίσως εκεί είναι και το μυστικό τους.

Αυτή είναι η δεξιότητα του να ξε-μαθαίνεις και να ξαναμαθαίνεις από την αρχή. Στη ζωή μας θα χρειαστεί πολλές φορές να την εφαρμόσουμε, ξε-καθαρίζοντας τις γνώσεις και τις αντιλήψεις μας. Την έλλειψη αυτής της δεξιότητας ο Toffler θεώρησε εφάμιλλη του αναλφαβητισμού. Ας ευχηθούμε το είδος αυτό αναλφαβητισμού να μη μας στοιχίσει στο μέλλον.

Συντάκτης: Δημήτρης Φαλλιέρος

Εικόνα: Pexels