Συνήθως οι προσωπικότητες των ανθρώπων δεν αλλάζουν γρήγορα, αλλά νέες έρευνες δείχνουν ότι η πανδημία τροποποίησε δομικά στοιχεία της προσωπικότητάς μας.

Δεν χρειαζόμασταν απαραιτήτως μια έρευνα για να μας το πει. Η επίδραση των σχεδόν τριών ετών της πανδημίας σε βασικά στοιχεία της προσωπικότητάς μας, είναι εμφανής. Τη νιώθουμε, τη βλέπουμε στους γύρω μας, τη συζητάμε. Αυτό το «κενό αέρος» που δημιούργησε ο κορονοϊός στην πτήση της ζωής μας, σε άλλους προκάλεσε φόβους που δεν είχαν, σε άλλους υπέρμετρη επιφυλακτικότητα προς το περιβάλλον, σε άλλους αισθήματα εναντίωσης (θυμάσαι τις μάχες μεταξύ υποστηρικτών και αρνητών εμβολίων;), και σε άλλους πρωτόγνωρη αποστασιοποίηση.

Οι τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι κάτι τέτοιο δεν είναι «η ιδέα μας». Συνέβη όντως. Οι μελέτες αυτές (η πιο πρόσφατη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLOS ONE) εξέτασαν τα πέντε βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας, πριν, κατά τη διάρκεια, και στον απόηχο της πανδημίας. Ποια είναι τα πέντε αυτά χαρακτηριστικά;

• Νευρωτισμός
• Εξωστρέφεια
• Δεκτικότητα
• Φιλικότητα
• Ευσυνειδησία

Όταν μιλάμε για νευρωτισμό εννοούμε το στοιχείο εκείνο της προσωπικότητάς μας στο οποίο οφείλονται συνήθως τα δυσάρεστα συναισθήματα που συνοδεύουν μια στρεσογόνο κατάσταση. Ο David Barlow, καθηγητής ψυχολογίας και ψυχιατρικής, έχει δώσει έναν κατατοπιστικό ορισμό: «Ο νευρωτισμός είναι η τάση να βιώνεις αρνητικά συναισθήματα, μαζί με την αντίληψη ότι ο κόσμος είναι γεμάτος με αγχωτικές, μη διαχειρίσιμες προκλήσεις, και ως στοιχείο συνδέεται στενά με το άγχος, την κατάθλιψη και άλλες κοινές καταστάσεις ψυχικής υγείας».

Περιέργως στις έρευνες, οι επιστήμονες, διαπίστωσαν ότι δεν υπήρξε σημαντική διαφοροποίηση στο στοιχείο του συλλογικού νευρωτισμού, όταν συνέκριναν τα προ πανδημίας επίπεδα με τα σημερινά. Όμως υπήρχαν σημαντικές μικρές μειώσεις στα υπόλοιπα τέσσερα στοιχεία προσωπικότητας: την εξωστρέφεια, τη δεκτικότητα, τη φιλικότητα και την ευσυνειδησία.

Γίναμε λιγότερο ανοικτοί και φιλικοί;
Απ’ όσο φαίνεται ναι. Τα χαρακτηριστικά αυτά στα οποία παρατηρήθηκαν οι μεγαλύτερες αλλαγές, είναι αυτά που διαχρονικά μας βοηθούν να πλοηγούμαστε σε κοινωνικές καταστάσεις, να κάνουμε «ομάδες», να σπουδάζουμε και να εργαζόμαστε σε αρμονικά κοινωνικά πλαίσια. Με λίγα λόγια: η μικρή «αναπηρία» που έφερε ο κορονοϊός είναι ότι διατάραξε την ικανότητά μας να συνάπτουμε υγιείς δεσμούς με αμοιβαίες υποχωρήσεις και δεσμεύσεις. Είναι σαν οβίδα στην καρδιά των soft skills. Τα μεταπτυχιακά μας και οι μελλοντικές δουλειές μας, απαιτούν από εμάς να είμαστε εξωστρεφείς, να έχουμε ανοικτό πνεύμα και δημιουργικότητα, να είμαστε ευχάριστοι στη συνεργασία και ευσυνείδητοι. Και κοίτα -τραγική ειρωνεία- που σε αυτούς ακριβώς τους τομείς αντιμετωπίζουμε σήμερα πια τη μεγαλύτερη δυσκολία.

Ποιοι το αντιμετωπίζουν πιο έντονα;
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι μεγαλύτερες δυσκολίες εμφανίζονται σε νεαρούς ενήλικες. Στις ηλικίες κάτω των 30 ετών μάλιστα, η μείωση της ευσυνειδησίας εν μέσω πανδημίας υπολογίστηκε ότι ήταν ισοδύναμη με την αλλαγή που θα συνέβαινε υπό άλλες συνθήκες σε είκοσι ολόκληρα χρόνια. Στον αντίποδα, οι μεγαλύτεροι άνθρωποι δεν εμφάνισαν κάποια στατιστικά σημαντική μεταβολή στη βασική δομή της προσωπικότητας τους.

Θα είναι μόνιμες αυτές οι αλλαγές;
Ακριβώς επειδή οι αλλαγές που παρατηρούνται στη συλλογική προσωπικότητά μας, δεν έγιναν με φυσιολογικούς ρυθμούς, υπάρχει η ελπίδα ότι θα είναι προσωρινές. Σαν το ελατήριο που όσο πιο γρήγορα το πιέσεις, τόσο πιο γρήγορα επανέρχεται στην προηγούμενη κατάστασή του. Μένει όμως να αποδειχτεί σε βάθος χρόνου. Κανείς δεν θέλει να διαπιστώνει ότι δεν είναι πια ο εαυτός του και κανείς δεν πρέπει να επιτρέψει σε μια βεβιασμένη δυσθυμία να του στερήσει ευκαιρίες. Αν νιώθεις κι εσύ έτσι, δεν είσαι ο μόνος / η μόνη. Το περνάμε όλοι μαζί, όπως φαίνεται. Το (ξε)περνάμε όλοι μαζί…
 

Συντάκτης: Δημήτρης Φαλλιέρος
Εικόνες: Pexels