Η Διδακτορική Διατριβή αποτελεί για τους περισσότερους ερευνητές - φοιτητές το πρώτο βήμα για την εδραίωσή τους στον ακαδημαϊκό κόσμο, μέσα από ένα έργο το οποίο αναγνωρίζεται συνολικά από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Είναι μία άκρως απαιτητική διαδικασία και χρειάζονται χρόνια για την ολοκλήρωσή της. Είναι λοιπόν, αναγκαίο η επιλογή του θέματος να είναι μία συνειδητή και προσεγμένη απόφαση για κάθε ερευνητή. Σε κάθε περίπτωση, πριν ακόμη ξεκινήσεις τη διατριβή σου θα χρειαστεί να υποβάλεις την ερευνητική σου πρόταση καθώς και τη δήλωση σκοπού σου για να προχωρήσεις στην αίτηση του διδακτορικού σου. Επομένως, ο προγραμματισμός σε πρώιμο στάδιο είναι απαραίτητος.

Πώς όμως θα επιλέξεις το κατάλληλο θέμα;

Ίσως να έχεις βαρεθεί να το ακούς, αλλά είναι 100% αλήθεια. Πρέπει να διαλέξεις θέμα το οποίο να συνάδει με τα ενδιαφέροντά σου. Τις ατελείωτες ώρες που θα επενδύσεις στο να συντάξεις την έρευνά σου, η παρηγοριά σου θα είναι το πάθος σου γι' αυτό που κάνεις και ο στόχος που έχεις θέσει. Εάν από την αρχή το θέμα δεν σε "τραβάει", τότε ξεκινάς σε πολύ λανθασμένες βάσεις. Προσοχή όμως! Μην ξεχνάς πως το θέμα σου θα πρέπει να προκαλεί το ενδιαφέρον και άλλων ερευνητών την παρούσα στιγμή αλλά και μελλοντικά. Άλλωστε, η αξία μίας διδακτορικής διατριβής έγκειται στον βαθμό συνεισφοράς στο γνωστικό πεδίο στο οποίο ανήκει και στην επίδρασή της στην ακαδημαϊκή/ερευνητική κοινότητα. 

Μην διστάσεις να συζητήσεις τις ιδέες σου με ανθρώπους του ακαδημαϊκού χώρου. Εάν δεν έχεις ολοκληρώσει το μεταπτυχιακό σου, συζήτησε την πρόθεση σου να συνεχίσεις τις σπουδές σου και μοιράσου τις ιδέες σου με την καθηγήτρια ή τον καθηγητή που έχει αναλάβει την επίβλεψη της διπλωματικής εργασίας σου. Ακόμη και αν τα θέματα που σε ενδιαφέρουν να ερευνήσεις απέχουν από τα ενδιαφέροντά τους, θα μπορέσουν να σου προσφέρουν χρήσιμες συμβουλές ή ακόμη και να σε παραπέμψουν σε συναδέλφους που γνωρίζουν περισσότερο το συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο. 

Μετά την εξερεύνηση των ενδιαφερόντων σου και τις συζητήσεις με καθηγητές/τριες, το πιο πιθανό είναι να έχεις καταλήξει στο γενικό θέμα ή πεδίο με το οποίο θα ήθελες να ασχοληθείς, αλλά να έχεις συγκεντρώσει έναν αριθμό από ερευνητικά ερωτήματα, ανάμεσα στα οποία δυσκολεύεσαι να επιλέξεις. Στο σημείο αυτό, η δική μας πρόταση είναι να δημιουργήσεις μία λίστα όπου θα συγκεντρώσεις τα ερευνητικά ερωτήματα που σε ενδιαφέρουν. Για κάθε ένα από αυτά, κατάγραψε ένα πολύ αρχικό σκιαγράφημα με τα περιεχόμενα που πιστεύεις πως θα συγκροτήσουν το έργο σου. Έχοντας μία αρχική ιδέα, ξεκίνα την έρευνα της βιβλιογραφίας για κάθε ένα από αυτά. Αφιέρωσε χρόνο στο συγκεκριμένο βήμα. Η έρευνα της βιβλιογραφίας είναι μία απαιτητική διαδικασία, που θα σε ωφελήσει με πολλούς τρόπους σε αυτό το αρχικό στάδιο:

• 1ον: Θα διαπιστώσεις εάν το θέμα σου απασχολεί την ακαδημαϊκή κοινότητα, εάν έχει ήδη ερευνηθεί στο παρελθόν ή αποτελεί καινοτόμα ιδέα. Επιπλέον, θα κατανοήσεις αν υπάρχει υλικό για να στηρίξεις την πρότασή σου (σημαντικό για κάθε ερευνητή/τρια για την έκβαση της εκπόνησης).
   
• 2ον: Διαβάζοντας σχετικά επιστημονικά άρθρα, θα εντοπίσεις τις ερευνητικές μεθόδους που έχουν χρησιμοποιήσει άλλοι ερευνητές για την επίλυση παρόμοιων ερευνητικών ερωτημάτων. Εξέτασε εάν αυτές ταιριάζουν με την ιδέα σου και εάν είναι εφικτή η υλοποίησή τους στη δική σου περίπτωση (π.χ. Διαθέτεις τα μέσα που χρειάζονται για να την εφαρμόσεις; Υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι που μπορείς να χρησιμοποιήσεις;).
   
• 3ον: Είναι πολύ πιθανό κατά την εξέταση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας να εντοπίσεις ενδιαφέροντα "κενά" που θα οδηγήσουν το θέμα σου σε διαφορετική κατεύθυνση. Επιπλέον, πολλά ερευνητικά άρθρα προτείνουν πιθανές μελλοντικές προοπτικές έρευνας, οι οποίες μπορούν να σε βοηθήσουν να βρεις το επίκεντρο της έρευνάς σου αν έχεις "εγκλωβιστεί" σε πιο γενικές ιδέες.

Αφού πλέον, έχεις συγκεντρώσει τις κυρίαρχες επιλογές σου, επιδίωξε περαιτέρω συζητήσεις με ανθρώπους του χώρου. Ψάξε καθηγητές σε Τμήματα Πανεπιστημίων συναφή με το θέμα σου, και επικοινώνησε με όσους ασχολούνται με το ίδιο γνωστικό αντικείμενο. Μπορείς, επίσης να βρεις άλλους υποψήφιους διδάκτορες στο αντικείμενό σου σε διάφορα forums και groups στα social media (όπως εδώ), οι οποίοι ίσως να μπορούν να σε κατατοπίσουν. Γενικότερα, δημιούργησε επαφές με ανθρώπους του χώρου και δικτυώσου για να αποκτήσεις όσο το δυνατόν περισσότερες πηγές πληροφόρησης σε θεωρητικά αλλά και σε πρακτικά θέματα. 

Εάν ακόμη συνεχίζεις να βρίσκεσαι σε αδιέξοδο, σου προτείνουμε να ερευνήσεις αν υπάρχουν ανοιχτές θέσεις υποψήφιων διδακτόρων σε Τμήματα σχολών ή Ερευνητικά Κέντρα που σε ενδιαφέρουν. Στις προκηρύξεις που δημοσιεύονται κάθε χρόνο, αναγράφονται τα θέματα με τα οποία καλούνται να ασχοληθούν οι ενδιαφερόμενοι. Στο eduguide.gr ανανεώνουμε καθημερινά τη σελίδα μας εδώ, με όλες τις προκηρύξεις διδακτορικών θέσεων που ανακοινώνονται από τα Τμήματα των Πανεπιστημίων σε Ελλάδα και Κύπρο.

Τέλος, είναι σημαντικό να διατηρείς την ευελιξία σου. Συχνά, κατά την εκπόνηση της διατριβής παρουσιάζονται εξελίξεις ή και εμπόδια. Το σημαντικό είναι να "αφήσεις" το θέμα να εξελιχθεί ακόμη και αν αυτό αποκλίνει από το αρχικό σου σχέδιο. Να θυμάσαι πάντα πως η επιστημονική έρευνα είναι μία διαδικασία "ζωντανή", ένας διεθνής διάλογος που διαρκώς μεταβάλλεται και εξελίσσεται. 

Όποιο θέμα και αν επιλέξεις, μην ξεχνάς πως η διδακτορική σου διατριβή πρέπει να διακρίνεται για την πρωτοτυπία της και να στοχεύει στην προώθηση της επιστημονικής σκέψης ως μέλος ενός παγκόσμιου δικτύου γνώσης. Εμείς σου ευχόμαστε καλή επιτυχία!

Επιμέλεια Κειμένου: Βάλια Κοντού
Εικόνα: Canva